Skírnir - 01.04.1987, Blaðsíða 80

74
GUÐNI ELISSON
SKIRNIR
Þetta er í ætt við hugleiðingar Jane Eyre í samnefndri skáldsögu
Charlotte Bronté. Þar dregur Jane fram andstæður iðandi stór-
borgarlífs og deyðandi einangrunar sveitanna. Hún veit að henni
verður hallmælt fyrir óánægju sína en hefur kjark til að láta sig það
engu skipta, en það er nokkuð sem Hulda getur aldrei gert. Jane
Eyre segir meðal annars:
Hver álasar mér? Margir án efa og ég verð sögð óánægð... Það er gagns-
laust að segja að menn eigi að vera sáttir við kyrrðina: þeir verða að hafa
starfsemi í kringum sig . . . Það lýsir hugsunarleysi að dæma þá eða hlæja
að þeim, ef þeir leita hærra eða vilja læra meira en venjur segja nægilegt kyni
þeirra.50
Jane Eyre vissi að hún mátti ekki þrœta. Að minni hyggju eru
mörg „heimþrár og heimaslóða“ ljóð Huldu af þessum rótum
runnin. Hún er að reyna að kæfa útþrána í brjósti sínu eins og um-
hverfið krafðist. Eitt besta dæmi um baráttu af þessu tagi er Ijóð
Huldu „Sumarnótt við hafið“. Þar má finna villta drauma nýróm-
antíska skáldsins um frægð og frama í fjarlægum löndum eins og
fram kemur í orðum hennar úr öðru erindi: „æstu lífs í ölduróti/eg
vil stríða og sigur hljóta.“51 Hér eru ofurmennisdraumarnir auðsæ-
ir. I 4. erindi sjáum við þessa drauma enn betur:
Hjarta mitt á hafið djúpa,
hafið stóra æskubjarta;
þar má alfrjáls önd mín skarta,
engu valdi skyld að krjúpa.52
En ólíkt nýrómantísku karlskáldunum gerir Hulda sitt besta til
að eyða þessum draumum og sætta sig við að halda heim í þrönga
dali í stað þess að komast út í hinn stóra heim. Hún lýsir þessari
baráttu sinni við frelsisþrána í ofangreindu ljóði (6. erindi):
Þegar degi hýrum hallar,
heimþrá mér í brjósti grætur
hljótt og sárt, en hærra lætur
hafsins raust, sem á mig kallar.53