Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 35

Sérkenni kristindómsins
En kristindómurinn hélt velli. Upp af gagnrýnistefnu þeirri, sem
upplýsingarstefnan vakti, spratt nýr skilningur á Kristi og starfi hans. Sá,
sem fyrstan ber að nefna í því sambandi, var Schleiermacher. Hann
byggði ofan á það, sem Lúther hafði fundið, að Kristur verður ekki skil-
inn nema í sambandi við líf hans og verk.
Þá má nefna Ritschl. Hann dæmdi út frá reynslunni: því gildi, sem
Kristur hefur fyrir mennina. Vér getum ekki dæmt um það, hvað er eðli
Krists út frá öðru en þvf, hvað hann er fyrir hvern og einn. Sú reynsla
hefur fært mörgum heim sanninn um það, að hann sýnir þeim Guð,
kærleik hans, mátt og föðurhjarta.
5. Hin einstæða staðreynd
Vér höfum nú í stuttu máli gert grein fyrir þróun þeirra hugmynda, sem
mennirnir hafa gert sér um Krist fram til þessa tíma. Nú skal líta á þær
hugmyndir frá sjónarmiði samtíðarinnar, og reyna að átta sig á, hvernig
Kristur birtist henni.
Af þessu stutta yfirliti má sjá, að þróun kristfræðinnar hefur verið frá
hinu einfalda til hins margbrotna, frá sögulegri staðreynd til háspekilegra
heilabrota. Væri því eðlilegt að álykta svo, að nóg væri að hverfa aftur að
hinu frumlega og einfalda. Það væri æskilegt, en eins og sést af undan-
förnu máli, er slíkt ekki unnt. Tilraunir vorar til að gera grein fyrir
sjálfsvitund Jesú verða aldrei nema í molum. Og enda þótt vér gætum
leyst þær gátur, sem enn eru óleystar þar, þá er ósagt, að með því yrði
skorið úr, hvílíkt gildi Kristur hefur fyrir oss. Hugmyndir fyrstu læri-
sveinanna hljóta að vera oss mikils virði, en ekki geta þær fullnægt þörf
nútímamannsins. Ekkert getur veitt fullnægjandi svar annað en að taka
tillit til allrar þeirrar þróunar, sem að baki liggur, og reyna að skilja,
hvernir Kristur hefur verkað á kynslóðirnar, og birt þeim í senn
bróðemi sitt og háleita tign.
Það, sem gengur eins og rauður þráður gegnum allar hugmyndir
manna um Krist, er tilfinningin fyrir hinu heilaga, sem af honum stafar
(Hér er „heilagur” notað í frumlegri merkingu, sbr. Otto, bls. 5-7 og
Aulén, bls. 120n). Honum fylgir jafnan kennd um eitthvað óviðjafnanlegt,
háleitt, einstætt, sem á sér engan líka í sögunni. Afstaða manna gagnvart
honum hefur því verið afstaða trúarinnar, afstaðan gagnvart hinu heilaga.
Menn finna til valds hans. Orð hans fá þunga, því að þau em byggð á
valdi þess, sem veit. Nálægð hans fyllir menn í senn óttablandinni
lotningu og einlægu trausti. í Nýja testamentinu kemur þetta hvergi ljósar
fram en í Markúsarguðspjalli. Það bendir á, að þessi hafi verið hin upp-
runalegu áhrif hans á mennina í jarðlífinu. En reynsla seinni tíma sannar
þetta einnig. Dulspekingar og vitranamenn vitna um þennan mátt, sem frá
honum stafar, og einnig elsku hans og óendanlegan yndisleik (Sjá t.d.
Heiler: S.S.Singh, bls. 25-26)
3
33