Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 111

Sérkenni kristindómsins
guðsandans á jörðu. En með því að birtast þannig í mannlegu holdi, og
sýna í sér búandi alla fyllingu guðdómsins líkamlega, hefur hann opnað
andanum greiðari leið að hjörtum mannanna, er hann hefur bæði sýnt
þeim hvað mannlegur andi getur megnað í því, að vera samverkandi
guðsandanum, og gefið þeim hvatningu og styrk til að gefa sig á sama hátt
alla á vald guðsandanum, til framkvæmdar vilja Guðs, bæði með
kenningu sinni og fyrirdæmi. „Guð verður oss kunnur með því að birtast
í holdi, en hann verður raunverulegur með því að vekja lífi andans
samræmt andsvar í oss. Þessi lífgefandi eiginleiki Guðs, sem lætur hið
talaða orð bera ávöxt í lífi, er það sem vér eigum við með anda Guðs.”
(Brown: God, bls. 141 n) — En: „Það er ekki lítilsvert að við táknum hið
guðlega líf í trúuðum kristnum mönnum með sama hugtakinu og guðlega
lífið í Jesú, til þess að láta koma skýrt fram hið guðlega er á báðum
stöðum í eðli sínu hið sama” (Wendt. bls. 504).
Guð er einn, en hann starfar í heiminum með mörgu móti. Reynslu-
grundvöllur þrenningarkenningarinnar er fólginn í því, að hinn eini Guð
hefur eitt sinn sýnt eðli sitt og vilja í lífi Jesú og dauða, og hinn sami Guð
birtist á sama hátt í lífi hvers manns, einungis á ófullkomnari hátt, af því
að mennina skortir svo mikið á hreinleik hans og hæfileik til að vera
guðsandanum útvalið ker.
Guð og andinn eru einn, því „ef vel er að gáð, ber ekki að greina
andann frá Guði sjálfum, sem er í öllu eðli sínu andi. Vér megum ekki
líta á hinn heilaga anda eins og eitthvað sem hafi gengið út frá Guði og sé
fyrir það gagnvart honum sjálfstæður hlutur utan hans” (Wendt, 370). Og
Guð í Kristi er ekki heldur neitt annað eða utan við þennan sama guðs-
anda, ekkert sem honum hafi verið gefið sérstaklega, hvorki í skíminni né
við annað tækifæri, heldur „lá kím hins guðlega anda í honum og verkaði
allt frá upphafi hans andlega lífs” (ibid. 371), eins og það liggur í
hverjum manrn og verkar eftir því sem það finnur jarðveg til að þroskast
í honum ... Ég mun í framhaldi þessa kafla athuga þessar verkanir
guðsandans.
2) Verkanir andans
Verkanir andans í manninum hafa komið fram með tvennum hætti. Ýmist
hafa honum verið eignuð sérstök fyrirbrigði sálarlífsins, sem liggja utan
hins venjulega reynslusviðs manna, hafa það verið nefndar andagáfurnar,
í þrengri merkingu þessa orðs, eða verkanir hans koma fram sem hægfara
breyting mannsins til meira samræmis við vilja Guðs, og styrkur veittur
manninum til að standa stöðugur í hinu góða. Verða þær verkanir hér
nefndar einu nafni helgunin.
a) Andagáfurnar
Hinar sérstöku verkanir andans, sem nefnast andagáfur í þrengri
merkingu, komu greinilegar fram í frumkristninni. Páll skýrir nokkuð
frá þeim í I. Korintubréf 12-14, og er það aðalheimildin um þær á
109