Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 135

Sérkenni kristindómsins
Og svo hafa menn reynt að komast alla vega í kringum siðaboð Jesú, og
talið sér trú um, að hann hafi ekki meint það, sem hann sagði. Eða menn
hafa að vísu ekki viljað ganga svo langt, að hann hafi ekki ætlast til að orð
sín væru tekin alvarlega, en lent þá í annari klípu litlu betri, að skoða
siðgæðishugsjón Jesú sem skýjaborgir, er ekki kæmust nokkurn tíma
innan reynslusviðs dauðlegra manna. Eða að þau siðaboð, sem erfiðust
eru, væru aðeins ætluð vissum hópi manna (consilia evangelica), þar sem
allur þorri manna yrði að láta sér nægja lægra stig siðgæðis (praecepta
divina, kaþólska kirkjan). Loks er að geta þeirrar lausnar á þessu
vandamáli, sem mest hefur gætt hjá ýmsum lærðustu guðfræðingum
síðustu áratuga, að siðaboð Jesú væru eingöngu miðuð við hinn stutta tíma
til heimsslitanna, fyrir hinn takmarkaða hóp hinna fyrstu lærisveina
(Interimsethik). Verður að gera þessum viðbárum nokkur skil, einkum
hinni síðustu, því henni hefur verið haldið fram af mestum lærdómi og
þekkingu á lífi frumkristninnar.
Hinar fyrst nefndu mótbárur gegn gildi siðaboða Jesú verða varla
teknar alvarlega, svo framarlega sem menn telja boðskap hans yfirleitt að
nokkru hafandi, eða nokkuð byggjandi á þeirri mynd af lífi hans, sem
guðspjöllin bregða upp. Það er ekki hægt að halda þeim fram öðruvísi en
að ganga fram hjá sögulegum heimildum, sem eru eins góðar og frekast
verður á kosið frá þeim tíma. Hins vegar byggjast þær skoðanir á
ófullkomnum skilningi á persónu Jesú, þar sem menn ganga út ffá því, að
hann hafi krafist þess af öðrum, sem hann hafi að vísu getað sjálfur, þar
sem hann hafi fyrir guðlegt eðli sitt getað það sem aðrir voru ekki færir
um, en sem öllum venjulegum mönnum hafi verið ofvaxið. En slíkt er
mótsögn í sjálfu sér, þar sem það væri ósamrýmanlegt guðlegri full-
komnun og gæsku, slíkri sem Jesús kenndi mönnunum að þekkja, að
krefjast af mönnum þess, sem þeim væri gjörsamlega um megn. Sé aftur á
móti litið svo á, að Jesús hafi í persónu sinni sýnt mönnunum, hvað
mannlegu eðli sé kleift, þegar maðurinn gefur hinum guðlega anda fulla
útrás í sjálfum sér, þá sé það einnig innan sviðs hins hugsanlega
mögulega, sem Jesús hefur framkvæmt sjálfur. Og því aðeins er hann
fullkomin fyrirmynd manna, að þeir hafi hugsanlega möguleika til að
líkjast honum.
Kenning kaþólsku kirkjunnar um hið tvöfalda siðgæði þarf ekki heldur
langrar rökræðu við, því að hún á enga stoð í kenningu Jesú. Orðin, sem
hún mun helst byggð á: „Ef þú villt vera algjör” (Mt. 19,21), gefa ekkert
tilefni til þess, því þau eru engin frekari krafa til mannsins, heldur er um
að ræða möguleikann til þess að hann geti í sannleika uppfyllt boðorðin,
sem hann taldi sig hafa haldið. Þetta virðist mér ljóst af framhaldi
þessarar sögu, þar sem Jesús ræðir um það, hve torvelt sé fyrir þann, er
treystir auðæfunum, að ganga inn í guðsríkið. Krafan um að segja sig
lausan frá auðæfunum nær til allra, sem þau hindra í því að fylgja boðum
Guðs. Auk þess er takandi tillit til þess, að þessi orð vantar bæði hjá
Markúsi og Lúkasi, og eru því talin viðbót Matteusar, og ekki af munni
Jesú. Jafnvel í Hebreaguðspjallinu, sem hefur þessa sögu, er ekki þessi
133