Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 110

Bjöm Magnússon
perichoresis). „Hoc est inexistentia mutua et singularissima, intima et
perfectissima inhabitatio unius personae in aliae.” Hér er gerður
greinarmunur á starfi guðdómsins inn á við og út á við (Opera ad intra
birta einkennis skilninganna, character hypostaticus: innascibilitas et
paternitas in patre, spiratio in patre et filo, filiatio in filio et processio in
spiritu sancto. Opera ad extra: sunt indivisa, quia tunc tres personae sunt
simul et simul oparantur, í sköpun endurlausn og helgun. Sbr. Barna-
lærdóm Helga Hálfdánarsonar, 27.gr. bls. 26).
3. Hér skal ekki dvalið lengur við þrenningarkenninguna, enda má með
sanni segja, að í henni birtist kristíndómurinn á annan hátt frekar en sem
líf frá Guði. En hér hefur þó verið gefið þetta stutta yfirlit yfir hana,
vegna þess, að þrátt fyrir hin flóknu orð og hinar þverstæðu skýringar,
þá er þó einmitt í þeirri kenningu fólgið eitt hið mikilvægasta og
lífrænasta sannleiksatriði kristíndómsins, nefnilega það að Guð starfar í
heiminum fyrir kraft anda síns, og sá andi er oss kunnur í fyllingu sinni í
lífi og kenningu Jesú Krists. Þetta hefur kristnum mönnum á öllum öldum
legið á hjarta að láta sem skýrast í ljós, og er ekkert óeðlilegt við það, þó
að sá tjáningarháttur, sem mönnum var eðlilegastur á 4. og 5. öld sé ekki
hinn heppilegasti né sjálfsagðasti á 20. öld, heldur komi mönnum fyrir
sjónir sem fánýt glíma við að skýra það sem menn voru fyrirfram
sannfærðir um að væri óskiljanlegt. En til grundvallar liggur það, sem
augljóst er af áður tilfærðum orðum Nýja testamentísins um anda Guðs og
Krists, að hinn sami andi, sem verkaði í Kristi, veitti honum mátt til
líknarverka og nærði hinn takmarkalausa kærleika hans til mannanna,
hann starfar áfram í lærisveinum hans, og gefur þeim hinn sama mátt og
kveikir í þeim hinn sama brennandi kærleika, ef þeir aðeins sýna sig í
samræmi við það, sem Kristur var, svo að hann geti komið til þeirra með
anda sinn og tekið sér bústað hjá þeim.
Út frá þessu sjónarmiði verða harla skiljanleg orðin um það, að Kristur
sé andinn og hann muni koma til lærisveinanna, og á hinn bóginn, að Guð
hafi sent anda sonar síns í hjörtu vor, og að Kristur muni biðja föðurinn
að senda lærisveinunum annan huggara, anda sannleikans, að hann sé hjá
þeim eilíflega, eða í þriðja stað, að Guðs andi búi í oss og hann hafí gefið
oss af anda sínum, hann, sem sjálfur er andi. Allt þetta blandast meira og
minna saman í ritum Nýja testamentisins, án þess að höfundar þeirra
virðist finna til nokkurs ósamræmis, og það með eðlilegum hætti, því að
svona reyndu þeir það, þeim var það hið eðlilegasta af öllu að tjá þessa
reynslu sína. Guðsandinn var það allt, hinn heilagi andi Guðs, sá hinn
sami sem verkað hafði í spámönnum Gamla testamentisins og fyllt þá
guðmóði og nýrri þekkingu, sá hinn sami, sem og knúði Jóhannes skírara
til starfa, hann var það, sem birtist Jesú við skírnina og boðaði honum, að
hann væri hinn útvaldi sonur Guðs, og síðan rak hann út í óbyggðina til
þess að velja og hafna starfsaðferðum um boðun guðsríkissins.
Þennan sama guðsanda fundu lærisveinarnir alltaf síðan starfandi í
honum, í honum hafði hann fengið það verkfæri, sem honum hafði aldrei
hlotnast slíkt á jörðu né mun hlotnast, hann var hin einstæða birting
108