Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 176

Bjöm Magnússon
hvort tveggja hefur mikið gildi, en getur ekki komið í stað
guðsþjónustnanna í kirkjunum né reynt að líkja eftir þeim, svo að gagni
verði. Annars er ófundið enn það form, sem best hæfir útvarps-
guðsþjónustunum; ef rétt er að farið, mun reynslan skapa það, og eflaust
er svo best skipað þeim málum, að ekki sé neitt fastbundið form, heldur
fari það eftir smekk og ástæðum þess, sem á heldur í hvert skiptí, innan
allrúmra takmarka.
Mikilverðasta frjáls boðun hins kristilega orðs, sem presturinn hefur
með höndum, er þó ekkert af öllu þessu, sem talið hefur verið, heldur
það, sem þeir hafa rækt meir og minna á öllum öldum: viðtal við
einstaklinga um málefni kristindómsins, hvort heldur þeir sækja til
prestsins sem sálnahirðis síns eða ella, við öll hugsanleg tækifæri. Sá
hefur löngum þótt bestur prestur með þjóð vorri, sem ekki hefur verið
það aðeins í stólnum, heldur einnig á stéttunum, og jafnvel fyrirgefist þótt
hann væri ekki mikill ræðumaður í stólnum, ef hann hefur sýnt sig starfi
sínu vaxinn í daglegri umgengni við sóknarbörn sín. Þetta er svo augljóst
og alþekkt mál, að ekki er ástæða til að ræða það frekar.
2. Leikmannastarfsemi að boðun orðins er ekki mikið þekkt með þjóð
vorri í þeirri merkingu, sem venjulega er lögð í það orð, og hér er notað,
og þó meira á þá lund, sem til varnaðar má verða. Ekki er þó sú reynsla
án undantekningar, og mun þessi niðurstaða helst stafa af því, að þeir hafa
helst fundið sig knúna til slíkrar starfsemi, sem aðhyllst hafa einhverja þá
mynd trúarlífsins, sem alþýðu er ekki eðlileg, en hneigist til ofstækis í
einhverja átt. Slík starfsemi er ekki æskileg til heilbrigðs þroska trúar-
lífsins, né vænleg til þess, að öll sérkenni kristindómsins fái notíð sín þar
í réttu jafnvægi. Heldur er reynslan sú, að þar sem hún hefur eflst mest,
hefur hlaupið ofvöxtur í suma þætti hins trúarlega lífs, en aðrir hafa
vanþrifist, ef ekki hefur ver tekist til, og áhersla verið lögð á atriði, sem
andstæð eru kristindómnum, eins og hann er frá Jesú kominn, en slíkt
hefur raunar oft viljað brenna við. Ber þar til sá hængur, sem yfirleitt er
við alla leikmannastarfsemi tengdur, að þá skortir flesta næga undir-
búningsmenntun til að líta með jafnvægi á allar hliðar hins kristílega lífs,
og dæma um hin einstöku atriði hins sögulega kristindóms í ljósi
boðskapar Jesú, auk þess sem áður er getið, að hér er venjulega um að
ræða menn, sem ekki hafa sama jafnvægi hugans í trúarefnum og allur
almenningur. Þetta þarf þó ekki að útíloka það, að um leikmannastarfsemi
að boðun orðsins geti verið að ræða. Til hennar telst vitanlega fyrst og
fremst öll þátttaka heimilanna í fræðslu barna í kristnum dómi, og síðan
öll þau áhrif, sem kristnir menn hafa á aðra í orðum sínum til eflingar
kristilegu lífi og lífsskoðun. Sú starfsemi er svo mikilsverð, að án hennar
væri raunar öll viðleitni kirkjunnar fánýt. En sú starfsemi er að mestu
leytí óvitandi kristniboð, það er kraftur sáðkornsins, sem þar er að verki,
sem grær og vex án þess að á því beri, og ber ávöxt af sjálfu sér.
En einnig leikmannastarfsemin í hinni þrengri merkingu, hin vitandi
og formbundna leikmannaprédikun, getur átt rétt á sér, og verið til
ómetanlegs gagns, þar sem heilbrigt trúarlíf fær að ráða, og skynsemi
174