Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 165

Sérkenni kristindómsins
ekki leitt til neinnar lausnar, heldur skapar sífelld ný vandræði og aukinn
órétt. Þetta virðist vera að renna upp einnig fyrir hernaðarþjóðunum, en
ef til vill læra þær ekki til fulls að fara veg friðarins í úrlausn deilumála
sinna, fyrr en þær hafa enn orðið að gjalda stór afhroð fávisku sinnar og
fjandskapar í nýrri heimsstyrjöld. Hér sem endranær á bræðralagshugsjón
kristindómsins erfitt uppdráttar, en þó er vafasamt, hvort hún stendur á
öðrum sviðum nær framkvæmdum í heiminum. Hugsjón fjallræðunnar
um ofbeldisleysi og algildi hins skilyrðislausa kærleika verður að ríkja í
viðskiptum þjóðanna ekki síður en einstaklinganna. „Upp af því hugarfari
hlýtur að vaxa skipulag heimsins. Þegar til lengdar lætur munu ofbeldis
stjórnmálamenn allra þjóða verða sigraðir af þessum anda fjallræðunnar,
eins og ofbeldið í skipulagi þjóðanna, í viðskiptum og stjórnmálum mun
verða sigrað af honum, og hneigist þegar í áttina til hans” (Weinel:
Bergpredigt, bls. 105).
Um bræðralag manna innbyrðis verður annars að gilda það sama, sem
þegar hefur sagt verið að framan um hið frjálsa siðgæði einstaklingsins;
það verður að spretta upp úr hugarfarinu, vera sjálfkrafa birting þess
anda, sem innifyrir býr. Þetta má ekki gleymast, því að ef ekki er tekið
tillit til þess, er hætt við, að úr bræðralaginu verði þvingun, nýtt ofbeldi.
Það þýðir þó ekki, að ekki megi berjast gegn ofbeldinu, heldur það, að sú
barátta verður, ef hún á að verða sigursæl, að vera knúin fram af hreinni
samúð til alls, sem lifir, og beita vopnum kærleikans, en ekki ofbeldisins.
Kærleikurinn einn getur vakið kærleika og bræðralag. Með þolgóðri
þjónustusemi einni verður guðsríkið stofnað á jörðu. „Aðeins fyrirgefandi
kærleikur, gmndvallaður á iðrun, er fær um að lækna fjandskapinn milli
þjóðanna. En það stig kærleika er ómöguleiki fyrir þjóðirnar. Það er
mjög sjaldgæft að einstaklingar nái því; og hugur og hjarta mannsins sem
heildar er áþreifanlega fátækari að ímyndunarafli en mannsins sem
einstaklings” (Niebuhr: An Interpretation of Christian Ethics, bls. 139).
Þessi höfundur leggur í þessari nýútkomnu bók sinni mikla áherslu á
„ómögulegan möguleika” (impossible possibility) kristilegs siðgæðis og
virðist því nokkuð svartsýnn á framkvæmd þess. En athugasemd hans er
réttmæt að því, að hún sýnir, hve markið er hátt og enn fjarri. Þannig
stöndum vér hér enn gagnvart hinu reginstóra verkefni guðsríkisins, og
finnum hversu stórfenglegt og ofar öllu öðru er það hlutverk, sem
Kristur hefur fengið oss að leysa, og hugsjón hans slík, að hún fullnægir
sífellt vaxtarþörf og framsækni mannsandans, hversu hátt sem hann nær.
3) Samfélag heilagra
Nú hefur verið rætt um félagshugsjón kristindómsins, og einkum litið á
þá breytingu, sem það myndi hafa í för með sér á hin ytri samskipti
mannanna, ef sú hugsjón næði fram að ganga. Þannig hefur verið bent til
þess marks, sem næst er á þeirri braut. En hitt hefur og verið tekið skýrt
fram, og skal nú betur undirstrikað að þessi breyting er haldlaus og nær
hvergi nærri tilgangi sínum, nema að baki liggi sá andlegi þroski, sem
163