Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Síða 81

Vœntingar kirkjunnar til guðfrœðinnar
skrifuðu fólk sem var eins konar fagfólk, professional. Slíkir skólar gátu auðvit-
að orðið nokkuð staðnaðir enda hefur þetta verið leyst upp vegna þess að þessar
stofnanir urðu ekki áhugaverðar og leiddu jafnvel til prestaskorts. Vandamálið er
ekki lengur að þeir snúist um fagmennsku heldur heldur er komið upp nýtt
vandamál, sem snýst um það að bæði skólarnir og kirjan sjálf eru óviss um hvað
sé viðeigandi professionalismi eða fagmennska í kirkjulegu starfi. Hugmyndir
um þetta hafa verið á reiki gegnum tíðina og þessir höfundar benda á fimm gerðir
presta sem lögð hefur verið áhersla á til að skilgreina guðfræðimenntun og þarfir
kirjunnar, og þeir raða þessum dæmigerðu prestum í tímaröð.
Fyrstur er hin mikli predikari, en hann predikar og kennir af myndugleik og
sækir áhrifavald sitt að verulegu leiti í viðurkenndan bókakost og ríkjandi stefn-
ur. í öðru lagi er ræðusnillingurinn, oratorinn, sem er jafnvel vakningamaður sem
með predikun sinni snýr fólki til trúar. I þriðja lagi er hinn uppbyggjandi prestur,
sem kann á að styrkja kirkjuna sem stofnun og leiða til samfélagslegra breytinga.
í fjórða lagi er hinn prestlegi stjórnandi en það er sá sem er sterkur í skipulags-
fræðum og stjórnun og fær hjólin til að snúast og lætur fólk vinna. í fimmta lagi
er svo hinn praktiski guðfræðingur, sem sækir nokkuð til annarra fræða en guð-
fræði, eins og sálfræði og umönnunarfræða. Þetta er auðvitað gróf framsetning
en gefur nokkrar vísbendingar og líkiega könnumst við nú við þessar áherslur.
Höfundarnir sem ég nefndi áðan komast að þeirri niðurstöðu, að ekki verði
samkomulag um það hvaða væntingar eigi að gera til guðfræðimenntunar og
hvers konar fagmaður prestur eigi að vera fyrr en við náum samkomulagi um
kristna sjálfsmynd (identitet) sem grundvöll þeirrar fagmennsku. Þeir segja að
skortur á þessu identiteti kirkjunnar stafi fyrst og fremst af minnisleysi kirkj-
unnar. Hjá þeim minnir þetta nokkuð á það sem núverandi páfi hefur sagt, þó að
ólíklegt sé beint samband þarna á milli, er hann sagði að ef kirkjan væri í ein-
hverskonar sjálfsmyndarkreppu benti það til þess að hún væri ekki viss um það
hver Kristur er í heiminum. Þeir segja að til þess að endurheimta sjálfsvitund sína
og sjálfsvirðingu þurfi kirkjan að líta til baka og rifja upp samhengi sitt við hinn
útvalda lýð ísrael, fást við að skýra upp sína eigin köllun og hlutverk í sögunni
og þess vegna einnig hlutverk sitt í samtíð okkar.
Satt að segja tel ég mig hafa haft gagn af þessari bók þó að ekki sé ég nú sam-
mála öllu því sem þar er haldið fram. En margt af því sem þar er sagt fer saman
við það sem ég hef áður sannfærst um, eins og það að ef guðfræðingar telja það
hlutverk sitt að finna upp nýja kirkju og nýja guðfræði án þess að taka alvarlega
tillit til samhengis sögunnar og hins kirkjulega arfs eru þeir á villigötum. Hér á
íslandi á kirkjan eins og aðrar stofnanir samfélagsins erfitt með að brúa gjána
sem varð til við hið mikla menningarrof þjóðarinnar og umbyltingu allra hluta á
þessari öld. Ég hef sannarlega hitt fyrir bæði guðfræðinga og leikmenn sem ekk-
79
L