Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 124

122 Þjóðmál SUmAR 2010
Evrópuríkja í öryggis­ og varnarmálum er
vísbending um það að ESB muni á komandi
árum axla sífellt meiri ábyrgð á vörnum
aðildarríkjanna . Þetta hefur þegar haft áhrif
á Ísland eins og þátttaka Íslendinga í friðar­
gæzluverkefnum sambandsins á Balkan skaga
ber vott um .
Er þetta rétt? Skiptir samstarf Evrópuríkja
okkur einhverju raunverulegu máli í tengslum
við okkar eigið öryggi? Schengen­samstarfið
gerir það í þröngum skilningi . Reynslan af
Evrópu sambandinu í átakamálum í næsta
nágrenni þess er sú, að það hefur enga vigt
og ekkert bolmagn . Getur ekki neitt eins
og skýrt kom í ljós á Balkanskaganum, þar
sem ekki tókst að stöðva manndrápin fyrr en
Bandaríkjamenn komu til skjalanna .
Allt tal um að Evrópusambandið hafi þýð­
ingu fyrir okkur í öryggismálum er orðin
tóm . Og ástæðulaust að gera of mikið úr hlut
Íslendinga í friðargæzluverkefnum .
Frá því að bók Gunnars Þórs kom út fyrir
tæpum tveimur árum hefur staða Íslands í
tilveru þjóðanna hins vegar orðið skýrari .
Bankahrunið og efnahagshrunið á þátt í því .
Staða okkar er svona ef allar bómullarum búð­
ir eru teknar utan af hlutunum: Við höfum
eng in áhrif . Við skiptum engu máli . Sumir
frænda okkar á Norðurlöndum hafa sýnt okkur
kulda ef ekki óvináttu, þegar við þurftum á
stuðningi að halda . Tvær bandalagsþjóðir
okk ar í Atlantshafsbandalaginu hafa reynt
að kúga okkur til að taka á okkur stórfelldar
skuld bindingar, sem rannsóknarnefnd Al­
þing is hefur sýnt fram á með skýrum hætti
að við berum enga ábyrgð á . Þess hefur ekki
orðið vart, að við höfum notið stuðnings í
þeim málum í Washington .
Þetta er sá veruleiki, sem við okkur blasir .
Þess vegna verðum við að hefja nýjar um­
ræður um stefnu okkar í utanríkis­ og ör­
yggis málum af mikilli alvöru . Bók Gunnars
Þórs Bjarnasonar og verk fleiri íslenzkra
fræðimanna á þessu sviði, svo sem Vals
Ingimundarsonar og Þórs Whitehead, leggja
góðan grundvöll að slíkum umræðum .
Loksins vitræn umfjöllun
um skatta
Hannes Hólmsteinn Gissurarson: Áhrif
skattahækkana á hagvöxt og lífskjör, Bókafélagið,
Reykjavík 2010, 160 bls .
Eftir Heiðar Guðjónsson
Umræðan nú á dögum er uppfull af misskilningi . Enginn skilningur er jafn
slæmur og misskilningur . Í raun er erfitt að
vita hvar eigi að byrja, þegar kemur að umræðu
um hagræn málefni . Hannes Hólmsteinn
Gissurarson gerir heiðarlega tilraun til þess að
ræða málefnalega um áhrif skattahækkana í
nýútkominni bók sinni .
Í stuttu máli sagt er bók Hannesar prýðileg .
Hún er sérstaklega vel skrifuð og auðlesin,
jafnt leikum sem lærðum og framsetning
efnisins er mjög skýr . Auðvelt væri að gera bók
um skattamál of tæknilega og hreint út sagt
leiðinlega . Það á alls ekki við um þessa bók .
Í upphafi kynnir bókin kenningar stjórn­
málaheimspekinganna Hegels og Rawls um
jöfnun tekna ríkisborgara . Síðan er sýnt fram á
að þau lönd sem bjóða upp á mest atvinnufrelsi
tryggja þeim launalægstu bestu kjörin . Það
gæti komið stjórnlyndum aðilum á óvart, en
tölfræðin, sem er fengin frá óhlutdrægum
alþjóðastofnunum, talar sínu máli .
Þetta er ný íslensk bók, ætluð íslenskum
lesendum og því er mörgum blaðsíðum
ráðstafað í umræðu um fátækt og skatta sem
varð á Íslandi í tengslum við útgáfu Hörpu
Njáls og Stefáns Ólafssonar, prófessors, á ritum
sínum á síðustu árum . Sú umræða hefur verið
ótrúlega villandi, og er sláandi hversu frjálslega
er farið með tölur í þeim ritum .
Bókin spyr hvað séu réttlátir skattar, hvað
séu hagkvæmir skattar og hvað sé eðlileg
tekjudreifing? Þetta eru allt stórar spurningar,
en höfundi tekst með vísan í mörg dæmi að
sýna á einfaldan hátt uppbyggileg sjónarmið
í þessum efnum . Þau dæmi sem mér fannst