Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 69

67
staklinga, fagfélaga, sjóða og stofnana. í
rannsóknargrunninum eru einungis þrjú verkefni
sem fjármögnuð eru af opinberum stofnunum,
svo sem menntamálaráðuneyti. Innlendir sjóðir
til rannsókna á þessu sviði hafa því verið afar
takmarkaðir en leit einstaklinga og hópa til
alþjóðastofnana, svo sem Evrópusambandsins
og innlendra einkafyrirtækja bendir til þess að
með mikilli vinnu sé hægt að afla viðbótarfjár.
Ef rannsóknarstarf á að eiga framtíð þarf að
stofnanabinda það. í því getur falist að efla og
varðveita þekkingu og færni starfshóps sent
sinnir rannsóknum, að stofna rannsóknarstöður,
að skapa möguleika á útgáfu og samvinnu og
að síðustu að tryggja tengsl við vettvang þar
sem rannsóknarniðurstöður eiga að nýtast (sjá
Geiger 1993). Að hvaða marki hefur þessum
skilyrðum verið náð á sviði sérþarfa og fatlana
hér á landi?
Faghópamir tveir sem skilgreindir eru sem
rannsakendur í yfirlitinu að ofan voru tengdir
tvenns konar starfsvettvangi og tvenns konar
stofnunum. Klínísku fagmennirnir vom flestir
starfandi á Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins,
Barna- og unglingageðdeild Landspítala
háskólasjúkrahúss eða við sálfræðiskorHáskóla
Islands. Menntunarfagmennirnir voru flestir
tengdir Kennaraháskóla íslands eða kennara-
menntunardeild Háskólans á Akureyri. Það
virðist vera sjaldgæft að einstaklingar vinni
rannsóknir ef þeir em ekki tengdir opinberum
stofnunum sem heimila rannsóknir eða hvetja
starfsmenn sína til rannsókna.
Að því er varðar þekkingu og fæmi á sviði
rannsókna hafa flestir íslenskir sálfræðingar
hlotið menntun í aðferðafræði rannsókna í
gmnn- og framhaldsnámi sínu hérlendis og
erlendis. Bamalæknar og geðlæknar hafa notið
góðs af þessari þekkingu í rannsóknarsamvinnu
við sálfræðinga. Undanfarin ár hafa jafn-
framt allmargir kennarar, sálfræðingar,
félagsfræðingar og þroskaþjálfar lokið
doktorsverkefnum erlendis á sviði sérþarfa og
fatlana barna. Þó höfðu fáir kennarar menntað
s'g í rannsóknum fyrr en rannsóknartengt
framhaldsnám hófst við Kennaraháskóla
íslands 1994. Námsverkefni eru haldin þeim
annmörkum að framhald á rannsóknum
viðkomandi er háð starfslegri og fjárhagslegri
aðstöðu hans eða hennar að námi loknu.
Þannig eru meistaraprófsverkefni oft einu
rannsóknimar sem kennarar vinna á ævinni og
verða því ekki hluti af þróun þekkingargrunns
á tilteknu sviði nema aðrir taki að sér að tengja
þær efnislega inn í gmnninn.
Rannsóknir klínískra fagmanna hafa að
mestu verið unnar í stofnunum sem byggja
starf sitt á læknisfræðilegum forsendum, svo
sem Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins
og Barna- og unglingadeildar Landspítala
háskólasjúkrahúss. Rannsóknirnar snúast
margar um fötlunarflokka eða flokka raskana
og faraldsfræði þeirra. Þessi verkefni tengjast
iðulega öðrum verkefnum i sálfræðiskor
Háskóla Islands þar sem unnin eru skimunar-
eða greiningartæki vegna slíkra raskana. í
gegn um markaðssetningu þessara tækja
og námskeið um raskanir barna hafa þessir
aðilar, sem að öðru leyti starfa við félagslega-
eða heilbrigðisþjónustu, umtalsverð áhrif á
skilning kennara og annarra starfsmanna skóla
á sérþörfum og fötlun. Rökrænn tilgangur
slíkra rannsókna er að hver flokkur raskana
eða fötlunar hafi sína eigin sérdeild (samanber
sjúkradeild) með sérfjármögnun og sérhæft
starfsfólk þar sem hægt sé að rannsaka
nemendur nánar og leita leiða til að laga röskun
þeirra. Þetta ntinnir á tímabilið 1950-1980
þegar uppbygging sérkennslunnar var sem
mest hér á landi (sbr. einnig Emmanuelsson,
Persson o.fl. 2001).
Vettvangur til birtingar rannsóknagreina
er ekki fjölskrúðugur þar sem fleira en eitt
vísindatímarit og fagtímarit hafa lagt upp
laupana á undanförnum árum (Félagsrit,
Tímarit Háskóla íslands, Heimili og skóli,
Ný menntamál). Uppeldi og menntun, Tímarit
Kennaraháskóla íslands og Glæður, tímarit
um uppeldis- og skólamál hafa nú haldið út
í áratug, annað með háskólastofnun og hitt
með fagfélag sérkennara að bakhjarli. Sem
betur fer hefur netritið Netla nýlega bæst við
á vegum KHÍ og svo þetta Tímarit félags um
menntarannsóknir sem vonandi á framtíð fyrir
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004