Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 126

124
Lincoln (í Amba 2000) benda á að aðferðin
leiði mjög líklega til árekstra og togstreitu
innan hópsins. Jafnframt bendir Lincoln á að
nýta eigi togstreituna sem tækifæri, hún þurfi
ekki endilega að vera neikvæð. Hún bjóði upp
á samræðu um gildi sem annars kæmu jafnvel
ekki til tals. Samræðan fái fólk til að hugsa á
nýjum brautum og endurmeta fyrri þekkingu
og hugmyndir (Lincoln í Amba, 2000).
Matsfræði sem
sjálfstæð fræðigrein
Með tímanum hafa matsfræðin unnið sér
sess sem sjálfstæð fræðigrein sem byggir
á þverfaglegu námi og starfi (Mark ofl.,
2000). Umræða hefur átt sér stað innan
raða matsfræðinga um tilvist og tilvistarrétt
stéttarinnar, hvort þetta sé hliðargrein annarra
greina eða sérgrein. Angi af þeirri umræðu er til
dæmis rannsókn Modarresi, og félagar (2001).
Þau fara yfir þá umræðu sem verið hefur meðal
matsfólks og komast að því að hún hefur verið
stefnulaus. Sumir, eins og Bickman (1997),
telja lífsnauðsynlegt fyrir fræðigreinina að mat
fái faglega sérstöðu. Aðrir telja matsfræði vera
langt frá því að geta talist fag með skilgreiningu
um fagmennsku á bak við sig (Rossi og
Freeman í Modarresi og félögum, 2001). í
ljósi umræðu matsfólks um fagmennsku gerðu
Modarresi og félagar (2001) rannsókn meðal
starfandi matsfólks og háskólakennara sem
koma að mati. Er hún um margt áhugaverð.
í ljós kom að báðir hóparnir hafa svipaðan
menntunarlegan bakgrunn og reynslu. Flestir
matsaðilar hafa matsstörf sem aukagetu nteð
öðru, um 60% af tíma starfandi matsfólks fer
í mat á meðan um 30% af tíma sérfræðinga
í háskólum fer í mat. Modarresi og félagar
varpa því fram að þarna sé ekki gerð grein
fyrir þeim tímum sem háskólahópurinn notar
til kennslu í mati. Báðir hóparnir segjast njóta
faglegs sjálfræðis og telja að þeir geti meira
og minna sinnt starfi sínu án utanaðkomandi
þrýstings. I rannsókn Modarresi og félaga taldi
hvorugur hópur þátttakenda ástæðu til að hefta
aðgang að faginu. Ekki þyrfti að hafa sérpróf
eða leyfi til að stunda mat. Þeir þátttakendur
í rannsókninni sem hafa menntunarlegan
bakgrunn í matsfræðum lýstu þó yfir ánægju
með menntun sína. Þess ber að geta að þeir
voru í miklum minnihluta. En almennt hefur
matsfólk menntun í hinum ýmsu greinum
félagsvísindanna og nýtir aðferðafræði sinnar
greinar við mat.
Bickman (í Fitzpatrick, 2002) leggur til að
matsfræðingar hasli sér völl þegar verið er að
skipuleggja nýjar stofnanir og taki þátt í að
setja upp hugmyndafræðilegan grunn stofnana.
Fetterman (2001) telur að mat eigi að þróast
í þá átt að hlutverk matsfólks breytist í að
vera stuðningur við sjálfsmat stofnana. Litið
verði á mat sem hluta af lausn en ekki sem
viðbrögð við vandamáli. Matsaðilar verði því
fengnir til að vinna með stofnunum við þróun.
Þetta nýja hlutverk krefst reyndar ákveðinnar
sérhæfingar, það er að matsaðilar verði almennt
vel að sér í hinum ýmsu fræðum sem snúa að
stofnanaþróun.
Hvert liggur leiðin?
Hvað býr í þokunni, hvert verður hlutskipti
matsfræðinga í framtíðinni? Þeirri spurningu
hafa ýmsir velt fyrir sér. Á hvað ber matsfólki
að leggja áherslu? Hér verður leitast við að
gera umræðunni einhver skil. Bickman (1997)
varar við því að sérfræðingar, til dæmis í
gæðastjómun komi til með að taka yfir ýmis
verkefni matsfólks ef það gætir ekki að sér.
Mikilvægt sé að huga að framtíðarþróun
matsfræðanna, vera þeir sem stýra vagninunt,
en ekki þeir sem hoppa upp í á elleftu stundu.
Samkvæmt þeim Torres og Preskill (2001)
er þátttaka hagsmunaaðila í að skipuleggja
og framkvæma mat ekki talin vera ein
og sér nægjanleg til að tryggja að mat sé
nýtt stofnun til hagsbóta. Þær benda á að
námsstofnun4 er stofnun sem er sífellt að
læra og þróa starfsemina. Námsstofnanir
nýta upplýsingar til breytinga. Mat er þar
hluti af venjubundinni starfsemi (verður hluti
af menningu og stjórnunarstfl stofnana) og
það vekur fólk til umhugsunar um gildi og
viðhorf. Til að mat nái þessum markmiðum
Hér er átt við allar stofnanir/fyrirtæki sem tileinka sér ákveðin vinnubrögð - ekki fyrst og fremst skóla
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004