Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 212

210
hléi á milli. Leikskólar skipta börnunum hins
vegar oft í aldursblandaða hópa og dagurinn er
skipulagður eftir viðfangsefnum.
Samkvæmt núgildandi lögum um leikskóla
og grunnskóla eru meginmarkmið þessara
stofnana að verulegu leyti sambærileg. Báðar
stofnanir skulu stefna að því að búa börn
undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi, stuðla
að umburðarlyndi og víðsýni, efla kristilegt
siðgæði, sjálfstæði og samvinnu. Jafnframt
að efla alhliða þroska barnanna og vinna
með þeim í samræmi við eðli þeirra og þarfir.
Einnig er lögð áhersla á samvinnu við heimilin
og önnur skólastig. Lögin eru hins vegar
ólík að því leyti að lög grunnskólans leggja
áherslu á þekkingu, fæmi og mat, en lögin um
leikskóla á umönnun, hollt uppeldisumhverfi
og leik (Lög um grunnskóla, 1995 ; Lög um
leikskóla, 1994).
Almenn markmið sem sett eru fram í
aðalnámskrám skólastiganna eru einnig
sambærileg, hins vegar eru ólíkar áherslur
þegar kemur að útfærslum og starfsháttum.
I samræmi við lögin eru megináherslur
aðalnámskrár leikskóla á leik, skapandi starf,
lífsleikni, daglegar venjur og námssvið.
Aðalnámskrá gmnnskóla leggur á hinn bóginn
megináherslu á kennslu ólíkra námsgreina
(Menntamálaráðuneytið, 1999a, 1999b).
Rannsóknir í íslenskum leikskólum og í
fyrsta bekk grunnskóla staðfesta þessa ólíku
starfshætti og áherslur. Leikur og samskipti eru
í brennidepli í leikskólanum, en námsgreinar
og kennsluaðferðir skipta mestu máli í
grunnskólanum (Jóhanna Einarsdóttir, 2001.
2003a, 2003b; Rannveig A. Jóhannsdóttir,
1997). íslensk leikskólabörn virðast einnig
vera meðvituð um þennan mun og taka hann
sem gefinn (Jóhanna Einarsdóttir, 2003).
I aðalnámskrám leikskóla og grunnskóla er
lögð áhersla á að leikskólar og gmnnskólar
efli tengsl og samvinnu sín á milli. Erlendar
rannsóknir benda einnig til þess að mikilvægt
sé fyrir velferð og menntun barna að um
samfellu sé að ræða í lífi þeirra og námi.
Komið hefur í ljós að börn sem á einhvern hátt
eiga í erfiðleikum með að flytjast frá leikskóla
til grunnskóla og með félagslega, hegðunarlega
eða námslega aðlögun að grunnskólanum séu
líklegri til að eiga áfram við þessa erfiðleika
að stríða á skólagöngu sinni (Early, Pianta
og Cox, 1999; Entvvisle og Alexander, 1998;
Kagan og Neuman, 1998; Ladd og Price,
1987; Love, Logue, Trudeau og Thayer, 1992;
Margetts, 2002).
Lítið er vitað um hvort eða hvernig
leikskólar og grunnskólar landsins vinna að
því að efla samvinnu um flutning bama milli
skólastiganna. Tilgangur rannsóknarinnnar
er að fá upplýsingar um þær leiðir sem
grunnskólakennarar og leikskólakennarar fara
til að tengja skólastigin, þær aðferðir sem þeir
telja æskilegt að nota og þær hindranir sem
standa í vegi fyrir notkun þeirra. Jafnframt að
kanna hugmyndir kennaranna um stöðu bama
við upphaf grunnskólagöngunnar og greina
hvort munur er á viðhorfum leikskólakennara
og grunnskólakennara. Rannsóknin hefur
hagnýtt gildi fyrir mótun stefnu um samvinnu
skólastiganna og þróun aðferða við að tengja
þau. Niðurstöður hennar hafa einnig gildi
fyrir þróun og uppbyggingu í menntun þessara
starfsstétta.
Frá leikskóla til grunnskóla
Þau tímamót þegar börn hætta í leikskóla
og hefja grunnskólagöngu hafa verið talin
mikilvægur áfangi í lífi þeirra. Þama greinir
fræðimenn samt sem áður nokkuð á. Sumir líta
svo á að þetta sé áskorun fyrir börnin og að
þegar vel gangi iæri þau og þroskist og öðlist
reynslu sem veitir þeim þanþol (resilience) í
framtíðinni. Aðrir leggja hins vegar áherslu á
samfellu í lífi og menntun barna (Broström og
Wagner, 2003; Dunlop og Fabian, 2002).
Þrátt fyrir mismunandi skilgreiningar og
viðhorf, hafa viðfangsefni og starfshættir sem
stuðla að tengslum þessara skólastiga verið
viðurkennd (Kagan og Neuman, 1998). Sumir
leggja fyrst og fremst áherslu á viðfangsefni
eða úrræði undir Iok leikskóladvalarinnar, t.d.
skriflegar skýrslur um stöðu barnanna sem
fylgja þeim í grunnskólann eða heimsóknir
þeirra í grunnskólann. Aðrir hafa hins
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004