Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 172

170
verkum að þeir þurfa endurskoða kennsluhætti
sína og temja sér annað verklag í kennslu.
Auk nemendafjöldans telja kennararnir að
skortur á aðstöðu til verklegar kennslu svo og
skortur á almennri kennsluaðstöðu sem er vel
kennslutækjum búin setji skipulagi náms og
kennslu verulegar skorður. Kennarar benda á
að mikill kostnaður fylgi verklegu námi ef vel
á að vera. Fjárskortur veldur því að samkenna
þarf námskeið og hagræða í framboði náms og
þó að kennarar skilji vel nauðsyn þess að halda
kostnaði niðri gætir þó ákveðinnar gagnrýni á
stefnu Háskólans. Þegar Ragnar er spurður um
það hvort að Háskólinn sem slíkur hafi áhrif á
það hvernig hann skipuleggi nám og kennslu
svarar hann:
„Ég verð bara ekki var við neina sérstaka stefnu
þar nema bara þessa einu stefnu, það er að spara.
Skera niður. Ég verð ekki var við neitt annað.“
Þá er sumum kennurum tíðrætt um hversu
rannsóknarþætti starfsins er gert hátt undir
höfði á kostnað kennslunnar og telja að
rannsóknaráhersla í stefnu Háskólans geti gert
þeim erfitt um vik að sinna kennslu sinni af
alúð og þróa og þroska kennsluhætti sína.
Að lokum
Hér að framan hef ég leitast við að greina þær
leiðir sem háskólakennarar innan ákveðinnar
háskólagreinar fara við að taka ákvarðanir
um nám og kennslu og hvað hefur áhrif á
þær ákvarðanir. Þótt ekki er hægt að alhæfa
út frá þessari rannsókn gefa viðtölin við
kennarana ákveðna innsýn inn í námskrárgerð
við Háskólann. Þannig er ljóst að kennarar
telja sig býsna einráða um skipulag námskeiða
sem þeir kenna. Þeir sinna þeirri námskrágerð
að mestu einir sumpart vegna þess að þeir
eru einu sérfræðingarnir á sínu sérsviði og
vegna þess að innan skorar er það ekki hluti
stofnanahefðar að kennarar séu að bera sig
saman og ræða slíkar ákvarðanir. Þó kunna
þeir allir vel að meta samstarf og samræður um
námskrá og kennslu gefist þess kostur og á það
einkum við þann reynsluminnsta í kennslu.
Kennararnir greinarinnar deila viðhorfí til
fræðigreinarinnar og hafa svipaðar hugmyndir
um hvaða þekking er mikilvæg innan hennar.
Þeir segja að þekking fræðigreinarinnar eins
og hún birtist í skipulagi námskeiða sé stöðluð
og eins um allan heim þegar um er að ræða
grunnnámskeið greinarinnar. Þessi sýn birtist
m.a. í því að hversu miklu námsbækur ráða um
skipulag námskeiða og í því hvernig kennarar
spegla eigin kennslu í námskeiðslýsingum
erlendra háskóla. A meistarastigi virðist
kennarar hins vegar upplifa svigrúm sitt í
námskrárgerð meira og þar taka þeir meira mið
af sérþekkingu sinni á fræðasviði, starfsreynslu
og séríslenskum aðstæðum.
Þótt kennarar deili hugmyndum um inntak
námskrár eru viðhorf þeirra til framkvæmdar
eða kennslu misleitari Hugmyndir sínar um
nám og kennslu sækja kennararnir í eigin
námsreynslu í verkfræði og telja þá reynslu
ráða miklu um það hvemig þeir skipuleggja
námskeið sín og kenna. Þeir taka sér gjaman til
fyrirmyndar ákveðna kennara á námsáram eða
fyrstu árum háskólakennslu. Þeir kennarar búa
yfirkostum semfalla vel að kennsluhugmyndum
viðmælenda. Reynsla þeirra af starfsvettvangi
hefur einnig áhrif á hugmyndir þeirra um
kennslu auk þess sem hún auðveldar þeim að
finna nemendum sínum aðgang að vettvangi.
Kennslureynsla virðist hafa mest mótandi áhrif
á hugmyndir kennara um nám og kennslu þó sú
reynsla sé gjaman orðuð með hversdagslegum
og næstum ómeðvituðum hætti. í upphafi
kennsluferils eru kennarar óöruggir en vex
smátt og smátt ásmegin og verða þá óragari
við að breyta til í skipulagi náms og kennslu og
kenna meira eftir eigin höfði og tilfinningu.
Þó að margt virðist ken.iurum í rannsókninni
sameiginlegt í námskrárgerð ber að taka vara á
alhæfingargildi hennar. Fyrst og fremst er úrtak
lítið og takmarkarkað við kennara ákveðinnar
háskólagreinar. Líklegt má telja að fræðigreinin
hafi ekki aðeins áhrif á þekkingarfræðilegar
hugmyndir háskólakennara svo og hugmyndir
þeirra um nám og kennslu heldur móti einnig
sjálfsmynd þeirra, samskipti, tungutak og
vinnulag (Becher, 1989; Clark, 1977; Kogan,
2000; Kogan og fleiri, 2000; Valimaa, 1998).
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004