Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 127

125
verður að huga að ýmsum þáttum. Meðal
þess er að: a) samþætta starf metanda daglegu
starfi stofnana, að breikka markmið stofnana
í þá veru meðal annars að tryggja samfélag
náms, b) gefa tíma til íhugunar og samræðu
meðal matsaðila, starfsfólks og stjórnenda,
c) endurskilgreina hlutverk og þá færni sem
matsaðilar þurfa að búa yfir. Hér mætti aftur
benda á mikilvægi þess að taka upp umræðu
um siðvit Aristótelesar og hvernig hægt er að
byggja það markvisst inn í stofnanamenningu.
Torres og Preskill benda á að það geti tekið
tíma að ná þessum breytingum fram þar sem
stofnanir hafi tilhneigingu til að þráast við
breytingum. Telja þær að hagur stofnana af því
að nýta mat til þróunar sé:
• að skerpa á lykilatriðum í starfseminni,
• umræða og íhugun um umbætur með
efri- og millistjórnendum þar sem viðhorf,
sýn og forsendur stofnana eru tekin til
umfjöllunar,
• hugrekki til að takast á við það sem fram
kemur í mati og raunhæfar hugmyndir
um hvernig hægt er að tryggja þróun,
byggða á reynslu, núverandi og líklegum
aðstæðum.
Donaldson (2001) hefur þá sýn að matsfræði
verði hjálparfag framtíðarinnar. Matsfræðingar
verði gjarnan með tvöfalda menntun, það
er að segja með matsfræði og svo sérfræði í
einhverju öðru fagi. Þannig komi matsfræðin
best að gagni sem leið til þróunar. Er þetta
vel í samræmi við hugmyndir Kirkegaards (í
Henriksen, 1998) um hjálparlistina. Til að geta
aðstoðað aðra manneskju verðum við að vita
það sem hún veit og þaðan að leggja af stað.
Framtfðarmatsfólk verður því að hafa alhliða
góða menntun á fleiri en einu sviði.
Niðurlag
Innan matsfræðanna hefur fólk velt fyrir
sér hverskonar menntun og bakgrunnur er
æskilegur fyrir matsaðila (Modarresi ofl.,
2001). Skoðanir á menntun matsaðila eru
skiptar. Þó má telja nokkuð víst að það er
talið nauðsynlegt að viðkomandi búi yfir
staðgóðri þekkingu á viðkomandi fagsviði og
matsfræðum. Það er jafnframt alveg ljóst að ein
meginstoð matsfræða er aðferðafræði, önnur er
þekking á þeim siðferðilegu viðfangsefnum
sem tekist er á við í mati. Eins og fram er
komið getur reynst matsfólki erfitt að staðsetja
sig annaðhvort innan megindlegra eða
eigindlegra rannsóknahefða. Matsverkefnin
og eðli þeirra verður að ráða hverju sinni
hvaða aðferðum er beitt. Hér er tekið undir
þá skoðun að sama hvaða stofnun eða stefnu
matsaðli er að meta þá verði hann ávallt að
afla sér grunnþekkingar á hugmyndafræði og
vinnubrögðum sem viðkomandi stofnun hefur
tileinkað sér. Með þekkingu á hugmyndarfræði
stofnunar og matsfræðum í farteskinu má
telja matsaðila hæfan til að gera úttekt á
næstum hvaða stofnun sem er. Hér er að finna
tengsl við hugmyndir Donaldson (2001) um
matsfræðina sem hjálparfag, að matsfólk búi
yfir fjölbreyttri menntun og að í framtíðinni
verði matsfólk með víðtæka menntun á fleiri
en einu sviði. Matsfólk lendir sennilega oft í
þeirri klemmu að vera á bandstrikinu, hjá því
verður varla komist í litlu samfélagi eins og á
Islandi en þá er að gera sér grein fyrir hvenær
og hvemig það getur brugðist við þannig að
það haldi trúverðugleika sínum.
Hér að framan var minnst á áhyggjur House
(1997) um að matsverkefni séu flest á vegum
hins opinbera og þeim sé sinnt af örfáum
aðilum. 1 litlu samfélagi eins og á íslandi er
ástæða til að hafa áhyggjur House í huga.
Hérlendis þekkjast flestir og því er ekki úr
vegi að ætla að sú þekking geti leitt til þess
að fólk sníði skýrslur og hugmyndir að því
sem valdakjarninn eða sterkir hagsmunahópar
telja æskilegt, eins og dæmi hafa sýnt. Hér
í upphafi var minnst á mat á leikskólastarfi.
Skýrslur menntamálaráðuneytisins um ytra má
á leikskólum eru mjög ólíkar innbyrðis. Með
vísan til þess að það sé í þágu kaupanda að
hafa skýrslurnar mjög líkar má telja nokkuð
víst að aðilar, sem taka út leikskóla, eru ekki
að sníða skýrslurnar að þörfum ráðuneytisins.
Síðan er það önnur spurning hvort þær eru
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004