Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2004, Blaðsíða 78

76
fáar konur væru í stjórnunarstöðum. Þar næst
var sjónunum beint að konunum sjálfum og
þær rannsakaðar á eigin forsendum með því
að hlusta á reynslu þeirra. Samhliða þessum
rannsóknum var einnig skoðað hvaða áhrif
reynsla kvenna hefði á kenningar í stjórnun
og hvernig þær gætu breyst með tilkomu
þessara áhrifa. í dag eru rannsakendur í
kvennarannsóknum að vinna að því að breyta
kenningum í stjórnun þannig að hægt sé
að skoða reynslu karla og kvenna jafnhliða
(Shakeshaft 1999:112-115).
Nú er lögð áhersla á að fylgjast með báðum
kynjum þegar verið er að gera rannsókn á
stjórnendum vegna þess að niðurstöður
rannsókna þar sem aðeins hefur verið fjallað
um annað kynið eru takmarkaðar, eru ekki jafn
marktækar og hafa minna gildi. Það er heldur
ekki rétt að taka þá hluti sem öllum finnst
vera sjálfsagðir og segja að þeir eigi við alla.
(Enomoto 2000:378-379).
✓
Islenskar rannsóknir á
störfum skólastjóra
Þær íslensku rannsóknir sem gerðar hafa
verið hafa beinst að því að skoða skólastjóra,
jafnt konur sem karla og störf þeirra. Fyrir
nokkrum árum gerðu Börkur Hansen, Olafur
H. Jóhannsson og Steinunn Helga Lárusdóttir
rannsókn á störfum skólastjóra í íslenskum
grunnskólum. í þeirri rannsókn var nt.a.
skoðað hvaða störf skólastjórar inntu af hendi í
skólunum og hve mikill tími færi í hvaða starf.
Niðurstöður rannsóknarinnar bentu til þess
að skólastjórar verðu of litlum tíma til þeirra
verka sem þeir vilja helst sinna, þ.e. þau verk
sem falla undir faglega stjórnun. Hið daglega
amstur, s.s. skýrslugerð, fjárlagagerð, bókhald
o.fl. tekur of mikinn tíma að mati skólastjóra
(Börkur Hansen o.fl. 1984:83). Sömu aðilar
endurtóku rannsóknina fyrir nokkrum árum
og var niðurstaðan sú sama nema að tími til
faglegra starfa hefur minnkað frá því sem var.
Ein rannsókn hefur verið gerð á störfum
kvenskólastjóra en það er rannsókn Guðnýjar
Guðbjörnsdóttur. Sú rannsókn var gerð árið
1992 og var hluti af stærri rannsókn um
menntun og kynferði á Islandi. Markmið
rannsóknarinnar var m.a. að kanna hvort
svipaðar niðurstöður kæmu fram hér á landi
og erlendis varðandi viðhorf kvenna til
menntastjórnunar. Niðurstöðurnar voru nt.a.
þær að kynjabundinn munur á viðhorfum var
til staðar hér á landi en hann mældist ekki
eins mikill og í erlendum rannsóknum (Guðný
Guðbjörnsdóttir 1997:179-187).
Þvf er full ástæða til þess að skoða þessa
þætti nánar og beita kvenfræðilegum nálgunum
á viðfangsefnið. Með því móti er hægt að sjá
hvort sá kynjabundni munur sem birtist í
stjórnunarlegri hegðun skólastjóra erlendis sé
einnig til staðar hér. Hver sem niðurstaðan er
mun hún bæta við þá þekkingu sem nú þegar er
til staðar varðandi gildismat og stjórnunarlega
hegðun skólastjóra en sá þekkingarbrunnur
fer ört stækkandi vegna þess að rannsóknir á
störfum skólastjóra hafa aukist og er það vel.
Viðhorf karla til jafnréttismála
Það var við hæfi í slíkri rannsókn þar sem
skoðaðir eru bæði karl- og kvenskólastjórar
að fjalla lítillega um viðhorf karla til
jafnréttisbaráttu kvenna og hvort að sú barátta
hafi breytt hlutverkum kynjanna.
Kvenfrelsisstefnan hefur fengið ýmsu
áorkað í átt að jafnrétti kynjanna. Nú er svo
komið í hinum vestræna heimi að bannað er að
mismuna fólki eftir kynferði. Lög hafa verið
sett þess efnis að vernda þann rétt sem áunnist
hefur.
Konur hafa því lagalega jafnan rétt og
karlar í atvinnulífinu og eru jafnmikilvægir
vinnukraftar og þeir. Þær hafa haslað sér völl
í atvinnugreinum sem áður voru taldar til
karlagreina. Þar má nefna stjórnunarstöður f
stofnunum og fyrirtækjum hjá hinu opinbera
og í einkageiranum.
Hlutverk karla í samfélaginu hefur þar
af leiðandi breyst og í mörgum vestrænum
samfélögum er verið að vinna að því að
endurmeta það. Það eru einkum fræðimenn,
stjórnmálamenn, ýmsar karlahreyfingar
og rithöfundar sem eru að vinna að þessu.
M
Tímarit um menntarannsóknir, 1. árgangur 2004