Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Blaðsíða 9

Timarit um menntarannsóknir /
Journal of Educational Research (lceland) 10, 2013, 7-10
FRÁ RITSTJÖRA
Líf eftir PISA
Fátt er meira rætt meðal skólafólks um
þessar mundir en niðurstöður PISA-rann-
sóknarinnar, sem sýndu að færni íslenskra
grunnskólabarna var mun slakari í síðustu
rannsókn en árið 2009. Sérstaklega hefur
færni drengja hrakað og landsbyggðin
kemur mun verr út en höfuðborgarsvæðið.
Islendingar hófu þátttöku í PISA-rannsókn
á vegum OECD árið 2000; þá var aðeins
prófaður lesskilningur. Prófið er lagt fyrir
á þriggja ára fresti. Þremur árum síðar, árið
2003, var aftur prófað í lesskilningi, en nú
var bætt við prófunum á læsi á stærðfræði
og náttúrufræði. í þetta sinn hafði færninni í
lesskilningi hrakað nokkuð frá því árið 2000.
Árið 2006 hafði íslenskum nemendum farið
aftur í öllum prófuðum greinum frá því
árið 2003. Urn þetta urðu miklar umræður
og reynt var að bregðast við þessu á margs
konar vegu. Árið 2009 virtist sem umbóta-
tilraunir hefðu að einhverju leyti tekist, því
að tölur um færni í öllum þessum greinum
þokuðust upp á við frá því þremur árum
áður. En þegar Námsmatsstofnun birti ný-
lega niðurstöður rannsóknarinnar frá árinu
2012 kom í ljós að færni íslenskra grunn-
skólabarna hafði hrakað verulega í öllum
prófuðum greinum frá því þremur árum
áður og hafði aldrei verið slakari síðan farið
var að prófa.
Það hefur lengi loðað við íslenska þjóð
að vilja forða yfirvofandi voða með skamm-
tímalausnum, reyna að „redda" málunum.
Þannig voru kjarasamningar okkar oft gerð-
ir áður fyrr, og þannig hefur líka stundum
verið unnið í heilbrigðiskerfinu. Dæmi um
það eru lyfjagjafir til barna með ofvirkni og
Tourette-heilkenni í stað þess að reyna fyrst
að breyta mataræði þeirra og lífsháttum.
Þessir starfshættir hafa líka oft verið not-
aðir í uppbyggingu atvinnu, samanber
tæknivæðingu sjávarútvegsins fram yfir
nýtanlega fiskistofna, og álveravæðingu í
heimi þar sem álverð fer lækkandi með ári
hverju. Nágrannaþjóðir okkar búa að öðrum
hefðum í sinni stjórnun. Þar eyða þjóðþingin
yfírleitt ekki dýrmætum tíma sínum í hnútu-
kast milli þingmanna um öll hugsanleg
mál, heldur er tekist á um málin á lokuðum
fundum nefnda og flokka og þegar á þing-
fund kemur er búið að taka helstu ákvarð-
anir og tíminn fer í að rökstyðja þær og velja
milli kosta í stöðunni. Sjálfsagt telst það vera
litríkari umræða þegar þingmenn kalla hver
annan öllum illum nöfnum og kasta fram
aðdróttunum um illan ásetning, eins og hér
er gjarnan gert, en þetta verður þó leiði-
gjarnt til lengdar og stofnun sem iðkar þetta
hlýtur að glata trausti landsmanna, eins og
Alþingi íslendinga hefur nú gert.
Skólafólk mætti gjarnan hafa þetta tvennt
í huga þegar ákvarðanir verða teknar um
viðbrögð við niðurstöðum PISA. í fyrsta
lagi eru stór skref til skammtímalausna á
vandamálum ekki sérlega vænleg til árang-
urs þegar til langs tíma er litið. Betra er að
hugsa lengra fram í tímann og taka smærri
skref í senn, en hafa í huga að það séu skref
í rétta átt. Staðreyndin er sú að kennarar
þessa lands eru samviskusamt og duglegt
fólk sem vill gera vel. Það er á ábyrgð stjórn-
valda og rannsakenda að færa þeim tæki og
tól í hendur til að gera enn betur á erfiðum
tímum. Skólakerfíð hefur orðið að taka á sig
mikinn niðurskurð eins og önnur kerfi þjóð-
félagsins eftir hrun hagkerfísins sem hér
dundi yfir árið 2008 og ekki þarf að minna
á. Þá hefur það bæst við störf kennara að nú