Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Blaðsíða 167

Aðgengi 4-5 ára leikskólabarna að barnabókum og stafrænum miðlum á heimilum sínum
börnum aðgengi að barnaefni. Þekking á
barnaefni getur umbreyst í menningarauð
ef börn öðlast háa félagslega stöðu vegna
hennar, en há félagsleg staða vegna þekk-
ingar á menningarefni er skilyrði sem Bo-
urdieu (1977,1990) setur fyrir því að hún
geti kallast menningarauður. Um leið og
barnaefnið að heiman getur reynst menn-
ingarauður er það uppspretta þekkingar
sem ung börn tileinka sér til þess að öðlast
skilning á sjálfum sér og umheiminum
(Hunt, 2004).
Marsh (2006a) telur aðgengi barna að
barnaefni á heimilum vera forsendu þekk-
ingarsköpunar þeirra og samkvæmt nið-
urstöðum Richner og Nicolopoulo (2001)
er barnaefni jafnframt skoðanamyndandi,
til dæmis mótar það hugmyndir barna
um kvenmennskur (e. femininity) og karl-
mennskur (e. masculinity). Niðurstöður
Richner og Nicolopoulo (2007) sýna enn
fremur að fjögurra ára börn geta lagt mat
á eiginleika, líðan og aðstæður sögupers-
óna. Þórdís Þórðardóttir (2012a, 2012b)
komst að sömu niðurstöðum um íslensk
4-5 ára börn sem auk þess lýstu útliti,
hneigðum og tengslum sögupersóna sem
þau þekktu. Aðgengi barna að barnaefni
tengist habitus myndun þeirra vegna þess
að þegar þau bera inntak þess saman við
raunverulegar upplifanir, í samræðum og
leik eru þau samtímis að byggja upp habi-
tus og læra að staðsetja sig í hóp (Þórdís
Þórðardóttir, 2012a, 2012b).
Habitus er sá hluti iðjukenningarinnar
sem mest hefur verið notaður til að auka
skilning á því hvernig notkun heimila á
menningar- og afþreyingarefni skapar
ólíkan skilning, smekk og áhuga barna
á slíku efni (Bourdieu, 1977, 1984, 1990,
1993; Bourdieu og fl.1999 og Brooker,
2002). Bourdieu o.fl. (1999) segja notkun
heimila á menningar- og barnaefni vera
mikilvægan þátt í mótun fjölskylduhabi-
tusa sem taldir eru myndast í samhengi
við val heimila á menningarefni og hafa
áhrif á velferð barna í skólum. Habitus má
lýsa sem nokkurs konar innri leiðarvísi
um viðbrögð við daglegum áreitum og
sem innbyggðum hneigðum eða afrakstri
skilyrða, upplifana og reynslu sem með
tímanum renna mönnum í merg og bein
(Bourdieu, 1993). Dæmi um birtingarform
fjölskylduhabitusa eru lestrarvenjur og
neysla á sígildu barnaefni og afþreyingar-
efni á heimilum (Bourdieu, 1984; Brooker,
2002). í þessari rannsókn var sjónum beint
að magni og margbreytileika barnaefnis
á heimilum barna í fjórum Ieikskólum í
Reykjavík og athugað hvort greina mætti
vísbendingar um ólíka fjölskylduhabitusa
þátttakendanna eftir því hvaða barnaefni
var til á heimilum og hvernig það væri
notað.
Aðferð
Rannsóknin er byggð á spurningakönnun
til 115 foreldra Ieikskólabarna í Reykjavík
sem lögð var fyrir þá sumarið 2007.
Úrtak
Þáttakendur voru valdir í samræmi við
markmið rannsóknarinnar. Til viðbótar
við þá tvo leikskóla sem tóku þátt í allri
rannsókninni var tveimur bætt við til að
auka breiddina í gögnunum.
165