Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Blaðsíða 37

„Þetta er á langtímaplaninu hjá okkur" Kennslufræðileg forysta skólastjóra við íslenska grunnskóla
að því að stuðla að samstarfi starfsfólks
meðan aðrir gerðu minna í þeim efnum.
Einn skólastjóranna sagði að hann hefði
„samráðsfundi með starfsfólki einu sinni
í viku" til að ræða um nám og kennslu
og í flestum skólanna voru deildarstjórar
sem funduðu með ákveðum hópum um
málefni tiltekinna sviða. í nokkrum til-
vikum lögðu skólastjórar minni áherslu
á að skapa aðstæður fyrir starfsfólk til
samstarfs og samráðs en litu eigi að síður
gagnrýnum augum á skólastarfið.
Óbeinn stuðningur og leiðsögn getur
líka falist í ýmiss konar mati sem byggist
á markvissri öflun gagna og úrvinnslu
þeirra sem leið til umbóta. Sjálfsmat var
stundað í öllum skólunum og nokkrir
þeirra höfðu verið metnir af ytri aðilum
eins og menntamálaráðuneyti eða skóla-
skrifstofum. Allir skólastjórarnir voru
mjög jákvæðir gagnvart því að stunda
sjálfsmat og allir þeir sem höfðu reynslu
af ytra mati litu það jákvæðum augum. í
flestum skólanna voru matsupplýsingar
notaðar með virkum hætti. Þessi jákvæða
afstaða endurspeglast í orðum eins þeirra:
mér fínnst það alveg bráðnauðsynlegt .... Og í
rauninni sko, það er í rauninni bara lykilinn að
því að komast eitthvað áleiðis og vita hvað þú átt
að gera. ... það á að meta hvað við erum að gera
og hvernig við erum að vinna. Og við eigum bara
að bíta í súru eplin og taka þau sætu og gleðjast
yfír þeim.
I nokkrum skólanna var þessi jákvæða
afstaða og eftirfylgni ekki eins sterk,
samanber orð skólastjóra sem segir: „Mat
á skólastarfi hefur alltaf verið svona svo-
lítið mitt áhugamál. En maður viðurkennir
það alveg að maður hefur ekki getað sinnt
því eins formlega og maður hefði viljað."
Oftast nær var vinnulagið í skólunum
þannig að einhverjir millistjórnendur sáu
um matið og skýrslugerð sem því tengd-
ist. Valdar niðurstöður voru síðan kynntar
á starfsmannafundum og ræddar og oft
og tíðum unnið með þær í hópum. Áhugi
stjórnenda á sjálfsmati og þátttaka kenn-
ara í vinnu því tengdri er talsverð og líta
má á hana sem óbeina leiðsögn og stuðn-
ing við störf kennara.
Frumkvæði og virkni i'þróun
náms og kennslu
Af viðtölum við skólastjórana má ráða að
hlutverk þeirra og virkni í þróun náms
og kennslu er mismunandi. Viðtölin leiða
í ljós að virkni þeirra og hlutdeild virð-
ist vera af fjórum megingerðum (e. role
types): Lítil afskipti, stuðningur við fyrir-
liggjandi verkefni, áhersla á að laða fram
hugmyndir annarra og vera hvetjandi og
áhersla á að laða fram hugmyndir annarra
og stuðla markvisst að framkvæmd þeirra.
Þeir tveir skólar þar sem hlutdeild og
virkni skólastjóranna var hvað minnst eru
rótgrónir og má segja að skólastarfið hafi
verið þar í nokkuð föstum farvegi. Annar
skólastjórinn virtist ekki hafa mikil afskipti
af þróun náms og kennslu. Hann segir: „...
það er mjög erfitt að ýta fólki út í eitthvað
sem það þarf að hafa pfnulítið fyrir", það
er „svona komið í ákveðinn þæginda-
hring". Hann bætir við og segir: „... þegar
maður fer út í svona verkefni þá kostar
það alltaf auka vinnu og þá er spurning
hver borgar ... það er þungur róður að fá
fólk til að hella sér út í eitthvað."
Þrír skólastjóranna Iíta svo á að hlutverk
þeirra við framþróun náms og kennslu sé
fyrst og fremst að styðja við ríkjandi starf-
semi. í skólum þeirra voru margvísleg