Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Page 49

Brotthvarf og endurkoma fulloróinna í nám á framhaldsskólastigi
það er tæplega réttmætt að tala um að ís-
land búi við miklu meira eða jafnvel marg-
falt meira brotthvarf úr framhaldsskólum
en aðrar þjóðir, það er einungis hægt ef
beitt er ofureinföldun í samanburði. I öðru
lagi er ljóst að talsvert færri hafa lokið
framhaldsskólaprófi á íslandi áður en þeir
verða 25 ára en meðal nágrannalanda okk-
ar. I þriðja lagi er ljóst að sérstaða íslands
hvað varðar litla framhaldsskólamenntun
verður minni eftir því sem miðað er við
hærri aldursmörk. Því liggur beint við að
breikka sjónarhornið a.m.k. á tvo vegu.
Annars vegar að skoða miklu nánar gerð
framhaldsskólakerfis og tengsl þess við
atvinnulífið og hins vegar að skoða stærri
aldurshóp en 16-20 eða 16-25. Hér er
einungis minnt á fyrra atriðið sem mikils-
verðan þátt í samfélagslegum bakgrunni,
en síðara atriðið verður skoðað út frá fyrir-
hggjandi gögnum.
Tölfræði um endurkomu í nám
hlargvísleg gögn sýna að „hin hliðin" á
brotthvarfsvanda íslendinga felst í því að
við höldum meira en nær allar aðrar þjóðir
áfram að bæta við okkur menntun á fram-
haldsskólastigi eftir að fullorðinsaldri er
náð. Island var árið 2011 með næsthæsta
hlutfall OECD-landa af fólki sem er 25-29
ára og leggur stund á nám, eða 28,8%,
en Danir eru örlitlu hærri með 29,3%
°g OECD-meðaltalið er 15,8% þannig
að munurinn milli landa er mjög mikill
(OECD, 2013, Table C5.4a. bls. 340-342.)
hví miður kemur ekki fram í þessum
upplýsingum hver skiptingin er milli há-
skólanáms og framhaldsskólanáms, en
samanburður við upplýsingar um aldur
við lok framhaldsskólanáms (OECD, 2013,
bls. 52) gefur til kynna að íslendingar eigi
hlutfallslega fleiri framhaldsskólanema
á aldrinum 25-29 ára en nokkurt annað
OECD-land.
Þessar upplýsingar ríma við það sem
fram hefur komið í vinnumarkaðskönnun-
um. Samkvæmt þeim eru íslendingar með
lægra hlutfall framhaldsskólamenntaðra
en flestar Vestur-Evrópuþjóðir, sé miðað
við 25 ára aldur, en hins vegar stunda fleiri
fslendingar framhaldsskólanám eftir 25
ára aldur en gerist í nokkru öðru OECD-
landi (Jón Torfi Jónasson og Andrea Gerð-
ur Dofradóttir, 2009).
I 1. töflu er yfirlit um fjölda helstu próf-
loka á framhaldsskólastigi, skipt eftir aldri
í tvo hópa, þá sem ljúka eigi síðar en árið
sem þeir verða 24 ára og hina sem ljúka
síðar2
í þessari töflu kemur fram að árin
2000-2009 voru 6-9% af þeim sem luku
almennu stúdentsprófi 25 ára og eldri, en
hlutfallið var margfalt hærra á starfsnáms-
brautum. Allan áratuginn voru um 55% af
þeim sem luku sveinsprófi 25 ára eða eldri,
og meðal tæknistúdenta óx hlutfall 25 ára
og eldri upp í meira en 50% síðari hluta
áratugarins, en meðal þeirra sem luku
öðru starfsnámi á framhaldsskólastigi óx
hlutfall 25 ára og eldri upp í 40%. Þessum
tölum fylgir áðurnefndur vandi - að þar
er um talsverðar tvítalningar að ræða þar
eð margir ljúka meira en einu lokaprófi úr
framhaldsskóla - en þær sýna þó greini-
lega að um helmingur þeirra sem ljúka
starfsnámi og starfstengdu námi gerir það
eftir að þeir eru orðnir 25 ára. Þessar tölur
um próflok ríma vel við það sem kemur
fram í vinnumarkaðskönnunum (þar sem