Orð og tunga - 01.06.1997, Blaðsíða 58

46
Orð og tunga
Jeg havde oprindelig [...] spgt at ordne og klassificere de enkelte stör-
re Verbers forskellige Betydninger efter deres indbyrdes Slægtskab, paa
samme Maade som med de större Substantiver og Præpositioner. Han
[þe. Jón Ofeigsson] foreslog nu at ordne disse Ord saaledes, at man först
opstillede Hovedbetydningerne gruppevis, og derefter lod fplge en Række
Eksempler, ordnede alfabetisk.
Þarna er Sigfús fyrst og fremst að fjalla um hlut Jóns Ófeigssonar í bókinni en drepur
um leið á röð merkingarliða í stórum orðsgreinum. Fram kemur að meginreglan hafi
verið að flokka og raða mismunandi merkingum eftir skyldleika þeirra en frá henni sé
hins vegar vikið í stærstu sögnum að tillögu Jóns. Þar séu dæmin tekin út úr og þau birt
í stafrófsröð aftan við sjálfa orðlýsinguna.
Til að nálgast efnið verður að skoða sjálfar orðsgreinamar. Lausleg athugun sýnir
að helstu þættir sem þar koma fram, gróflega flokkaðir eftir því hvers eðlis þeir eru, séu
eftirfarandi:
(1) Flettiorð
(2) Beyging
(3) Framburður
(4) Flokkun:
1 Orðflokkur
2 Undirflokkun
a. eftir eðli (t.d. sérnafn)
b. eftir formi (t.d. fleirtöluorð, miðmynd, lh. þt.)
c. eftir setningarstöðu (t.d. áhrifssögn, ópers. sögn)
3 Athugasemdir um hlutverk eða notkun
a. um stöðu (t.d. „bruges som Forstavelse til adj. og adv.“)
b. um málfræðilega eiginleika (t.d. „med Dat.“)
c.
(5) Skýring
1 Islenskt samheiti eða umritun
2 Merkingarskýring (dönsk þýðing)
3 Annars konar orðskýring
4 Millivísun
(6) Orðasambönd
1 Mynd orðasambands
2 Merkingarskýring (dönsk þýðing)
3 Eðli orðasambands
a. ýmiss konar (misfastar) orðskipanir
b. föst sambönd, orðatiltæki og málshættir