Orð og tunga - 01.06.1997, Blaðsíða 67

Ásta Svavarsdóttir: Innri skipan orðsgreina
55
2. deila (di) [dcitla, deil'dl] v. I. vt. med dat. 1. dele, dividere: tíu deilt
meÖ tveimur, verða fimm, ti divideret med to giver fem. — 2. d. vötnum,
danne Vandskel. — 3. dele, adskilie: deildu og drotnaÖu, del og hersk (di-
vide et impera). — 4. göre en delagtig i n-t: d. við c-n mat og svefni
(dele Mad og Sövn med en), have daglig Omgang med; d. viö e-n beö og
bliðu, dele sit Leje og sin Kærlighed med en, 3: have Samleje med en. —
5. d. e-m e-Ö, uddele n-t til en, tildele en n-t, skaffe en n-t: d. sjer verð
sjálfur, skaffe sig Maden selv (ÞGjD. 34); . . . en láttu mig hafa minn
deildan verð (min tilmaalte Del) (]ThMk. 200); (Ordspr.) djarfur er hver
um (við) deildan verð, hvad der er ens eget, anvender man, som man finder
for godt, «man tager dristigt til sit eget». — II. vt. med acc. skelne, göre For-
skel; se: einga mynd gátu þeir deilt á því QÁÞj. I. 640); draumskygn sjón
mín deildi í henni (saa deri) dagrenningar skyndiboða (GFrÚh. 26); d.
liti, skelne Farver; (Ordspr.) eigi deilir litur kosti, man kan ikke af Farven
(3: Udseendet) slutte sig til Kvaliteten, jfr. man skal ikke skue Hunden
paa Haarene. — III. vi. trættes, kives: d. um e-ð, trættes om n-t;
d. á e-n, irettesælte en, gaa i Rette med en, dadle en; d. við e-n, strides,
trættes med en; d. illyrðum (við e-n), skændes (med en); (Ordspr.)
sjaldan veldur einn, þegar tveir d., sjælden volder een, at to trætte; ekki
er (el. tjáir) að d. við dómarann (nje drekkast á við skenkjarann) (GJ.),
det er ondt at dele (?: fore Proces) med Dommeren (el. drikke med
Skænkeren). — IV. pp. deildur. 1. (bot.) delt. — 2. delt, forskelligartet:
um siðferði hans og hætti eru deildari.sögur (GV. i ]ÁÞj. I. X.).
Mynd 5: Uppflettiorðið deila í Blöndalsorðabók
deila (1) Flettiorð
I. vt. (4)1-2 Orðfl. og undirfl.
med dat. 1. dele, dividere (4)3 Fallstjóm
(5)2 Merkingarskýring
tíu deilt með... (6)1 Orðasamband
2. d. vötnum (6)1 Orðasamband
danne Vandskel 3. dele, adskille (6)2 Merkingarskýring
(5)2 Merkingarskýring
deildu og drotnaðu (6)1 Orðasamband
del og hersk ... 4. (6)2 Merkingarskýring osb.
göre en delagtig i n-t (5)2 Merkingarskýring
d. við e-n mat og svefni (6)1 Orðasamband
5. d. e-m e-ð (6)1 Orðasamband
II.
vt. (4)1-2 Orðfl. og undirfi.
med acc. (4)3 Fallstjóm
skelne, göre Forskel; se (5)2 Merkingarskýring
einga mynd gátu þeir deilt á því (7)1 Notkunardæmi