Morgunblaðið - 18.08.2016, Qupperneq 49

49
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 2016
Spegilmynd Þingmennirnir Sigríður Á. Andersen, Sjálfstæðisflokki, og Össur Skarphéðinsson, Samfylkingu, brugðu á leik við glerrúðu á Alþingishúsinu þegar hlé var gert á þingstörfum í gær.
Eggert
Mikið hefur verið
rætt um að þegar
Reykjavíkurflugvelli
verður endanlega lok-
að árið 2024 að tryggja
megi öryggi lands-
byggðarbúa með því að
bæta og efla sjúkra-
húsin á landsbyggð-
inni. Það þurfi bara að
laga slysadeildina/
bráðamóttökuna á við-
komandi stað og þá verður allt í lagi.
Því miður er hér um óraunhæfan
kost að ræða og kemur lokun
Reykjavíkurflugvallar því óhjá-
kvæmilega til með að skerða veru-
lega það þjónustustig sem menn þó
búa við í dag. Til að útskýra betur
mitt mál þá eru hér nokkur atriði
sem gott er fyrir þá að kynna sér
sem telja sig málið varða. Þar mætti
nefna sveitarstjórnarmenn, heil-
brigðisstarfsfólk og alþingismenn,
einnig íbúa þessa lands sem og
áhugamenn um heilbrigðisþjónustu.
Skoðun manna á flugvelli í Vatns-
mýrinni, hve háu hlutfalli af vergri
landsframleiðslu eigi að verja í heil-
brigðiskerfið eða hvar eigi að byggja
nýjan Landspítala hefur ekkert með
þessi atriði að gera.
Á Íslandi eru starfrækt nokkur
sjúkrahús en einungis eitt sjúkrahús
sem er aðalsjúkrahús landsins og
háskólasjúkrahús; það er Landspít-
alinn (LSH) sbr. 20. gr. laga um heil-
brigðisþjónustu nr. 40 frá 2007.
Til að standa undir einu slíku
sjúkrahúsi þarf upptökusvæði með
fólksfjölda upp á 300.000 til 500.000
manns. Ísland má því ekki minna
vera hvað fólksfjölda varðar. Ástæð-
ur þess að það þurfi þennan fjölda
eru þær að til að við-
halda færni starfsfólks
þurfa læknar og að-
stoðarfólk að fram-
kvæma x margar að-
gerðir á ári.
Þau sjúkrahús á
landsbyggðinni sem
bjóða upp á sérhæfða
þjónustu eru þá að
veita hana í þeim til-
fellum að fjöldi aðgerða
nái að viðhalda færni
landsbyggðalæknanna
með sama hætti og
þeirra lækna sem starfa á LSH. Það
á við um almennar skurðlækningar,
bæklunarskurðlækningar, einnig al-
mennar barnalækningar og ýmsar
sérgreinar lyflækninga svo nokkuð
sé nefnt. Það á hins vegar ekki við
um alla þá þjónustu sem veitt er á
LSH að hana sé hægt að veita á öðr-
um sjúkrahúsum landsins. Sumt er
svo sérhæft og tilfellin það fá að ekki
er grundvöllur til að veita slíka þjón-
ustu nema á einum stað á landinu og
er það oftast á LSH.
300 bráðatilfelli árlega með
flugi til Reykjavíkur
Í um það bil helmingi tilfella
sjúkraflugs þegar sjúklingar eru
fluttir til Reykjavíkur er um að ræða
svokallaðan bráðaforgang. Þau at-
riði sem eru hvað mest aðkallandi
eru sumir bráðir hjarta- og æða-
sjúkdómar, áverkar á eða veikindi í
brjóstholi, höfði, heila og mið-
taugakerfi og sérhæfð meðferð
veikra nýbura eða fyrirbura svo eitt-
hvað sé nefnt. Þetta eru dæmi um
þau tilfelli sem krefjast mikillar sér-
hæfingar og færni þeirra sem með
fara og er einungis hægt að sinna á
LSH sem vill svo til að er staðsett í
Reykjavík.
Ég nefndi nokkur atriði sem
skipta máli og skoðum nú hvert um
sig aðeins betur.
Hjartaaðgerðir og aðrar aðgerðir
í brjóstholi sökum veikinda eða
áverka. Í grein sem Tómas Guð-
bjartsson, hjarta- og lungnaskurð-
læknir, skrifaði í Morgunblaðið þann
27. júní sl. kom fram að árangur
hjartaskurðdeildar LSH væri sam-
bærilegur og hjá bestu sjúkrahúsum
erlendis þrátt fyrir að hjartaskurð-
deildin á LSH sé sú langminnsta á
Norðurlöndum. Það gefur því auga-
leið að ekki er grundvöllur til að
starfrækja aðra eða fleiri hjarta-
skurðdeildir úti á landi sem mótvæg-
isaðgerð vegna lokunar Reykjavík-
urflugvallar. Hér kemur að verki
stór hópur heilbrigðisstarfsmanna
og tæknimanna og er um mjög mikla
sérhæfingu að ræða. Opnar skurð-
aðgerðir á brjóstholi eru að öllu
jöfnu ekki framkvæmdar á bráða-
móttökum og mun bæting eða fjölg-
un bráðamóttaka úti á landi því ekki
koma að gagni.
Heila- og taugaskurðlækningar.
Hér á landi er ein heila- og tauga-
skurðlækningadeild en hún er á
LSH. Þar eru einungis starfandi
fjórir heila- og taugaskurðlæknar
sem veita þjónustu allan sólahring-
inn allan ársins hring. Heila- og
taugaskurðlæknar liggja ekki á
lausu og ekki er nokkur grundvöllur
fyrir því að opna aðra slíka deild á
landinu þrátt fyrir fyrirhugaða lok-
un Reykjavíkurflugvallar.
Nýburar og fyrirburar. Enn og
aftur er um mikla sérhæfingu að
ræða og alveg á mörkunum að hið
fámenna Ísland sé í stakk búið til að
sinna okkar minnstu skjólstæð-
ingum. Vel hefur þó til tekist og er
það að þakka færni þeirra sem börn-
unum sinna á vökudeild Barnaspít-
ala Hringsins. Í mjög sérhæfðum og
sjaldgæfum tilfellum þarf að senda
börnin út og þá oftast til Svíþjóðar
þar sem ekki er hægt að veita þeim
viðeigandi þjónustu hér á landi. Það
ætti því að vera öllum ljóst að það að
bæta við bráðamóttökum út um
landið sem mótvægisaðgerð við lok-
un Reykjavíkurflugvallar kemur
ekki í stað þeirrar þjónustu sem ein-
ungis er hægt að veita á Barnaspít-
ala Hringsins.
Blóðbanki. Í mörgum skurð-
aðgerðum er þörf á að gefa sjúkling-
um blóð, má til dæmis nefna eftir
áverka á brjóstholi. Komið hefur
fyrir að birgðir Blóðbankans hafi
nánast allar verið nýttar í einn sjúk-
ling. Blóðbankinn er í Reykjavík og
er einnig með útibú á Akureyri. Eina
sjúkrahús landsins sem ræður við að
meðhöndla sjúklinga sem þurfa
miklar blóðgjafir er LSH og upp að
vissum mörkum Sjúkrahúsið á Ak-
ureyri. Fleiri bráðamóttökur á
landsbyggðinni sem mótvægi við
lokun Reykjavíkurflugvallar koma
ekki að notum í slíkum tilfellum.
Reykjavíkurflugvöllur
ónothæfur eftir sex ár
Til að menn átti sig betur á hve
tíminn líður hratt þá verða í haust
liðin átta ár frá því að hrunið átti sér
stað. Í hugum margra er eins og það
hafi gerst í gær. En þar til Reykja-
víkurflugvöllur verður nánast ónot-
hæfur, þegar norður-suður flug-
brautinni verður lokað, eru einungis
sex ár (árið 2022). Þegar það gerist
mun sjúkraflug fara í gegnum Kefla-
vík og það mun lengja flutningstím-
ann á LSH um klukkutíma umfram
það sem nú er og getur það engan
veginn talist ásættanlegt í bráða-
tilfellum.
Ekki er að sjá að hagsmunaaðilar
sem hafa með málið að gera séu að
vinna í að finna farsæla lausn heldur
fljóta menn sofandi að feigðarósi.
Það eru allir að bíða eftir því að ein-
hverjir aðrir leysi málið eða að það
leysist af sjálfu sér.
Í alvarlegum áverkatilfellum fer
fram frumgreining á bráðamóttöku
(og eftir atvikum á myndgreining-
ardeild) og síðan er viðkomandi oft-
ast sendur á viðeigandi skurðstofu
eða fer í sumum tilfellum þangað
beint. Þannig að fleiri eða betri
bráðamóttökur eru ekki nein lausn í
þessu máli.
Sú þjónusta sem veitt er á öðrum
sjúkrahúsum landsins en LSH er
fagmannlega veitt en eins og áður
sagði er einungis hægt að sinna sér-
hæfðustu tilfellunum á LSH og
ástæðan er sú að þar og einungis þar
er starfsfólk með þá sérhæfðu þekk-
ingu og færni sem til þarf. Við Ís-
lendingar erum fámenn þjóð og á
mörkunum að hin sérhæfðu tilfelli
séu nógu mörg til að sérfræðing-
arnir og teymin sem þeim fylgja geti
viðhaldið færni sinni. Allt tal um að
við lokun Reykjavíkurflugvallar
megi bara bæta bráðamóttökur á
landsbyggðinni til að bæta fyrir lok-
un vallarins er óraunhæft og byggt á
vanþekkingu.
Eftir Sveinbjörn
Dúason »Ekki er að sjá að
hagsmunaaðilar sem
hafa með málið að gera
séu að vinna í að finna
farsæla lausn heldur
fljóta menn sofandi að
feigðarósi.
Sveinbjörn Dúason
Höfundur er sjúkraflutningamaður/
bráðatæknir og viðskiptafræðingur.
Sjúkraflug, Landspítali og
mikilvægi Reykjavíkurflugvallar