Morgunblaðið - 03.05.2018, Qupperneq 42

42
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ífyrradag varhinum al-þjóðlega bar-
áttudegi fagnað,
eins og það er orð-
að í fréttatímum.
Baráttan er stund-
um kölluð „kröfur dagsins“.
Því er merkilegt að slík bar-
átta hinn 1. maí fer helst fram í
ríkjum þar sem bannað er að
gera kröfur á hendur yfir-
völdunum. Þau eru skilgreind
sem „vinir fólksins“ og ekkert
frjálst atvinnulíf fyrir hendi
sem gera má kröfur til.
Fréttamyndir sýna mikinn
fjölda sem fagnaði deginum á
Kúbu. Engar kröfur heyrast.
Enda orðnar óþarfar eftir 60
ára alþýðustjórn Castro-
bræðra. Augljóst er að bar-
áttan og alþýðuást leiðtoganna
hefur skilað sínu og vel það.
Meðallaun á Kúbu eru 29,60
dollarar á mánuði. Haldi
verkalýðshreyfingin dampi og
baráttugleði er ekki hægt að
útiloka að meðallaunin gætu
hoppað yfir 3.000 krónur ís-
lenskar á mánuði. Þann dag
mun Fidel byrja að reykja
vindla aftur í gröf sinni.
Varla er raunhæft fyrir ís-
lenska alþýðu, með fjand-
samleg yfirvöld og atvinnulíf,
að bera sig saman við Kúbu.
En reyna má að horfa til
Þýskalands, ríkasta lands
ESB, og forystusauðs þess og
bera meðallaun og virk lág-
markslaun saman við sömu
laun hér á landi og undrast hve
Þýskaland á langt í land í þeim
samanburði. Í París einni voru
300 mótmælendur handteknir
1. maí og um
hundrað í aðdrag-
anda hans sem fyr-
irbyggjandi að-
gerð. Þó náðu
mótmælendur að
leggja eld að versl-
unum, veitingastöðum og bif-
reiðum.
Hvers vegna má ekki fagna
óvenjulegum áfangasigrum 1.
maí? Hví má ekki spyrja
hvernig tókst að auka kaup-
mátt hér á landi mun meir hjá
þeim sem þurftu mest á því að
halda en tekist hefur að undan-
förnu í ríkjum sem oft eru höfð
til samanburðar? Og því má
ekki spyrja hvar „launajafn-
réttið“ sé meira en hér, þegar
ekki er horft á lönd sem borga
sínu fólki 100 krónur á dag í
laun og allir nema alþýðuvin-
irnir búa við launajafnrétti
eymdarinnar Af hverju er það
feimnismál 1. maí að hvergi í
Evrópu hefur kaupmáttur
venjulegra launa hækkað
meira en hér og aðeins Sviss
greiðir örlítið hærri slík laun
en hér gerist? Er einhver sem
trúir því að þessar aðstæður
séu kjörtímar skæruliða?
Hin raunverulega hætta í
augnablikinu er að þau fyrir-
tæki sem hafa hæsta hlutdeild
launapakkans sem hefur
hækkað meira en almennu
launin verði þvinguð til þess að
draga saman seglin, þvert
gegn vilja sínum og mark-
miðum. Helstu óþurftarmenn
hinnar skrítnu umræðu sem nú
fer fram eru vísir til að skríða í
skjól þegar sú þróun hefst en
það verður líklega of seint.
Þarf met í kaup-
máttaraukningu að
vera feimnismál á
baráttudeginum? }
Fara staðreyndir verr í
1. maí en aðra daga?
Ein af helstufregnum síð-
asta árs var hinn
ofboðslegi vöxtur
rafmyntarinnar
bitcoin, en hún
margfaldaðist að virði, fór frá
því að vera metin á um 900 doll-
ara upp í um 20.000 dollara á
hverja einingu af myntinni.
Erfitt er að sjá að einhver
verðmætasköpun hafi verið þar
að baki.
Í liðinni viku varaði fjárfest-
irinn Bill Harris, einn af stofn-
endum greiðslumiðlunarinnar
PayPal, við fjárfestingum í
bitcoin og öðrum áþekkum raf-
myntum. Harris talaði enga
tæpitungu og sagði að rafmynt-
ir af þessu tagi væru svika-
mylla.
Tiltók hann þrjá þætti sér-
staklega í gagnrýni sinni á bit-
coin. Í fyrsta lagi væri bitcoin
varla gjaldmiðill, þar sem mjög
fáir tækju við
myntinni í skiptum
fyrir vöru eða
þjónustu. Auk þess
væri ekki óþekkt
að virði bitcoin
sveiflaðist um allt að 10% á ein-
um degi. Þær sveiflur leiddu af
sér að í öðru lagi væri ekki fýsi-
legt að nota bitcoin til þess að
geyma verðmæti.
Í þriðja lagi gagnrýndi Harr-
is þann hugsunarhátt, sem orð-
ið hefur vart við, að bitcoin
hefði eitthvert verðgildi í sjálfu
sér. Eina virðið í myntinni væri
ef viðkomandi tækist að fá ein-
hvern annan til að kaupa hana
á því uppsprengda verði sem
nú þekktist.
Full ástæða er til að gefa
þessum varnaðarorðum gaum.
Verðmætið getur fyrirvara-
laust orðið lítið eða ekkert og
þá er hætt við að margir sitji
eftir með sárt ennið.
Er bitcoin verðmæt
mynt eða jafnvel
aðeins svikamylla?}
Vissara að hafa varann á
F
yrir skömmu barst mér svar við
fyrirspurn minni á Alþingi um
framkvæmdir við Reykjanes-
braut til Sigurðar Inga Jóhanns-
sonar, formanns Framsókn-
arflokksins og samgönguráðherra.
Eftirtektarvert er að í svörum ráðherrans er
vísað í samgönguáætlun sem boðuð hefur verið
í haust. Nú er flestum ljóst að áætlunin er nán-
ast tilbúin enda átti að leggja hana fram í vor.
Hvers vegna vill ráðherra ekki upplýsa hversu
mikið fé er áætlað í Reykjanesbraut á tíma
samgönguáætlunar árin 2019-2021?
Hvað hefur ráðherrann að fela? Er það virki-
lega svo að samgönguráðherra og formaður
Framsóknarflokksins ætli sér að halda þessu
leyndu fram yfir sveitarstjórnarkosningar?
Íbúar Suðvesturkjördæmis líkt og aðrir íbúar
þessa lands eiga skilyrðislaust að fá upplýsingar um það
fyrir kosningar hvaða fjármunum verður varið til sam-
göngumála næstu árin, það á ekki síst við um Reykjanes-
braut.
Fjórum spurningum var beint til ráðherra. Sú fyrsta
laut að fjármunum í Reykjanesbraut 2018-2021 og í svari
ráðherra kemur fram að nú í ár eru eingöngu 300 milljónir
króna settar í verkefni við Reykjanesbraut. Að öðru leyti
er vísað í samgönguáætlun sem fram kemur eftir kosn-
ingar.
Önnur spurningin laut að skiptingu framkvæmda eftir
vegköflum. Í svarinu er framkvæmdum skipt í fjóra hluta
sem alls er áætlað að kosti 13,3 milljarða króna. Vísað er í
samgönguáætlun sem koma á fram eftir kosningar.
Þriðja spurningin var um lok tvöföldunar Reykjanes-
brautar. Svarið var að óvissa væri um fjár-
mögnun.
Fjórða spurningin laut að fjármögnun á
framkvæmdum við Reykjanesbraut. Því var
svarað til að fjármögnun byggðist á fjárveit-
ingum Alþingis.
Staðan er því sú að ekkert er í hendi um
annað en 300 milljónir í ár. Getur verið að sam-
gönguráðherra ætli sér að setja milljarða í
borgarlínubrjálæðið á kostnað vegafram-
kvæmda? Getur verið að samgönguáætlun sé
svo illa fjármögnuð að ráðherrann þori ekki að
sýna það fyrir kosningar?
Samgönguáætlun er grundvallarplagg, póli-
tísk stefna þess ráðherra og þeirrar ríkis-
stjórnar sem hana leggja fram. Að fela slíkt
plagg í aðdraganda sveitarstjórnarkosninga er
óásættanlegt. Íbúar Suðvesturkjördæmis sem
og aðrir landsmenn kalla eftir því að ráðherra sýni áætl-
unina fyrir kosningar.
Fjármálaáætlun var ekki traustvekjandi enda moðsuða
mikil. Stefnuleysið er einkennandi fyrir ríkisstjórnina í
samgöngumálum sem öðru. Hversu lengi ætlar ráðherra
Framsóknarflokksins að hunsa vilja sveitarfélaga og íbúa
um varanlegar úrbætur á þessari lykilsamgönguæð í Suð-
vesturkjördæmi?
Samgönguáætlun verður að sýna og það strax. Það er
eðlileg krafa enda snúast sveitarstjórnarkosningarnar
meðal annars um samgöngumál.
Gunnar Bragi
Sveinsson
Pistill
Ráðherra felur samgönguáætlun
Höfundur er þingmaður Suðvesturkjördæmis
og varaformaður Miðflokksins.
gunnarbragi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Fyrirhugaður ferðamanna-skattur, komu- eða brottfar-argjald sem nýbirt fjár-málaáætlun ríkis-
stjórnarinnar gerir ráð fyrir að verði
tekið upp árið 2020, á að skila ríkissjóði
2,5 milljörðum í tekjur árlega. Reiknað
er með að gjaldið muni nema um 1.000
krónum á hvern farþega í hverri flug-
ferð til og frá landinu. Í fjármálaáætl-
uninni kemur fram að erfitt gæti reynst
að undanskilja innanlandsflug slíkri
skattlagningu. Samhliða innleiðingu á
þessari nýju gjaldtöku verði því mót-
aðar aðgerðir til að eyða eða draga úr
áhrifum hennar á innanlandsflug að
teknu tilliti til ríkisstyrkjareglna EES-
samningsins.
Samband íslenskra sveitarfélaga
bendir á það í umsögn við þingsályktun
um fjármálaáætlunina að lægstu flug-
fargjöld til Akureyrar, Egilsstaðar og
Ísafjarðar
(netfargjöld) séu 8.375 kr. Þau
myndu hækka um nærfellt 12% við
álagningu brottfararagjalds. Algengt
fargjald sé 12.900 kr. á flugferð, sem fá-
ist með kaupum á flugfrelsi sem myndi
hækka um 7,75% gangi þessi áform eft-
ir án aðgerða til að milda áhrifin á inn-
anlandsflugið.
Sambandið minnir á í þessu sam-
hengi að í stjórnarsáttmála sé kveðið á
um að unnið verði að því að gera innan-
landsflug að hagkvæmari kosti fyrir
íbúa landsbyggðarinnar. Vafasamt sé
að áformað brottfarargjald muni bæta
samkeppnisstöðu innanlandsflugsins.
Tíðkast víða erlendis
Í greinargerð með þingsályktun-
artillögunni kemur fram að brottfar-
argjaldið eigi ekki að leggjast á svo-
nefnda tengifarþega (e. transit
passengers). Fram kemur að áherslan
á gjaldið sé einkum sprottin af auknum
átroðningi á helstu ferðamannastöðum
og auknu álagi á innviði landsins vegna
mikillar fjölgunar ferðamanna. Slíkt
gjald hafi nýlega verið tekið upp í Nor-
egi og Svíþjóð og áður m.a. í Bretlandi
og Þýskalandi. Í Noregi var tekið upp
flugfarþegagjald sumarið 2016. Það
gildir bæði í millilanda- og innanlands-
flugi, Gjaldið er eingöngu til þess ætlað
að auka tekjur ríkissjóðs. Það er 83
norskar krónur sem er sambærileg
upphæð og fyrirhugað brottfarargjald
hér. Börn, áhafnir og tengifarþegar
eru undanskildir gjaldinu.
Svíar hófu gjaldtöku á flugfarþega í
síðasta mánuði og tala stjórnvöld um
grænan skatt í því samhengi. Óréttlátt
sé að flugið sé eini ferðamátinn sem
enga loftslagsskatta greiði af losun.
Þar sem skatturinn tekur mið af um-
hverfissjónarmiðum er hann hærri því
lengra sem flogið er. Er hann á bilinu
60 til 400 sænskar krónur, um 720 til
4.800 kr. ísl.
Í Noregi og Svíþjóð eru það flug-
félögin sjálf sem sjá um innheimtu
gjaldsins og að skila því til ríkisins.
Í þingsályktuninni sem liggur fyrir
Alþingi kemur fram að álagning brott-
farargjaldsins verði unnin í samráði við
ferðaþjónustuna. Í samtali við Morg-
unblaðið í mars sagði Helga Árnadótt-
ir, framkvæmdastjóri Samtaka ferða-
þjónustunnar, að áform stjórnvalda
kæmu ekki á óvart þar sem þau hefðu
verið kynnt í stjórnarsáttmálanum.
„Við væntum þess því að eiga við þau
gott samstarf, en komugjöld eru auð-
vitað eitthvað sem við höfum skoðað
áður og á þeim eru ákveðnir ann-
markar,“ sagði hún, og nefndi sér-
staklega áhrifin á innanlandsflugið. Þá
væri Ísland í Schengen og hefði skrifað
undir ýmiskonar alþjóðlegar skuld-
bindingar sem takmörkuðu möguleika
gjaldtöku á þessu sviði.
Ferðamannaskattur
líka í innanlandsflugi
Morgunblaðið/Ómar
Ferðaþjónusta Útgjöld hvers flugfarþega aukast um þúsund krónur í
hverri ferð verði brottfarargjaldið tekið upp eins og áformað er.
Áform fyrri ríkisstjórnar, sem
kynnt voru vorið 2017, um
hækkun virðisaukaskatts á
ferðaþjónustu á þessu ári voru
lögð til hliðar með nýjum stjórn-
arsáttmála í nóvember síðast-
liðnum. Áformin höfðu mætt
mikilli andstöðu innan grein-
arinnar og einnig á Alþingi.
Reyndar höfðu þau þegar verið
sett á ís með ákvörðun meiri-
hluta fjárlaganefndar í septem-
ber í fyrra. Nefndin fól þáver-
andi ríkisstjórn að kanna í
staðinn til hlítar að leggja brott-
farargjald á ferðamenn.
Fyrri áform
lögð til hliðar
VIRÐISAUKASKATTUR Á
FERÐAÞJÓNUSTU
Morgunblaðið/Eggert
Ferðamenn Munu greiða gjald.