Saga - 2009, Síða 13

Sjálfsköpun sögulegrar arfeifðar
Stjórnmálamenn svara Sigrúnu Pálsdóttur
History will be kind to me, for I
intend to write it.
Winston­Churchill
Sagan hefur að minnsta kosti tvö hlutverk í stjórnmálum. Hún er
sjónar horn á viðfangsefni samtímans og þannig geta stjórnmála-
menn notað hana eða misnotað til að afla hugmyndum eða ákvörð -
unum sínum fylgis. Sagan er full af slíkum dæmum. en sagan getur
líka verið annars konar hreyfiafl í pólitík. Sá sem fer með opinbert
vald veit að hann getur haft áhrif á söguna og gildir þá einu hvaða
kenningar um framvindu hennar menn aðhyllast. Því þó að vald-
hafi geti ekki breytt gangi sögunnar getur hann í það minnsta reynt
að koma sjálfum sér fyrir einhvers staðar í atburðarás hennar.
Stjórn málamenn taka meira að segja þátt í að framleiða þær opin-
beru heimildir sem lengst af hafa verið lagðar til grundvallar um
þróun íslensks samfélags, svo sem lög, ræður, greinargerðir og
skýrslur, svo ekki sé minnst á orðaskipti þeirra við fjölmiðla —
annan stórframleiðanda á sviði heimildagerðar. Það er þess vegna
engin tilviljun að söguna ber oft á góma hjá þessum handhöfum
valdsins; stjórnmálamenn sem hafa beðið lægri hlut á ferli sínum
reyna stundum að bera sig vel, með þeim orðum að sagan muni að
lokum leiða hið sanna í ljós, á meðan fjölmiðlar gefa stjórnmála-
mönnum gjarnan einkunnir handa framtíðinni. Reyndar er það svo
að sumir fjölmiðlar sem fjalla um pólitík virðast ganga út frá því að
söguleg arfleifð eða eftirmæli stjórnmálamanna sé drifkrafturinn í
starfi þeirra eða, í það minnsta, að mistök viðkomandi stjórnmála-
manns eða árangur í starfi tryggi honum fyrst og fremst ákveðið
pláss í einhverri sögubók með áfastri mælistiku. Það er nokkuð
undarlegt til þess að hugsa að slíku sé slegið fram í fjölmiðlum því
nútímasagnfræði viðurkennir ekki tilvist sögunnar sem dómstóls:
Sagnfræðingar deila enn um ákvarðanir og athafnir þekktustu
valdhafa sögunnar, og þótt eitthvað sé til sem heitir opinber saga er
S P U R N I N G S Ö G U
Saga XLVII:1 (2009), bls. 13–27.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:51 Page 13