Saga - 2009, Page 30

Akureyri og hafa upp frá því búið á báðum stöðum. Auk þess sem
hér hefur verið talið upp hefur Jóhann Páll verið gistiprófessor við
fjölmargar rannsóknarstofnanir, einkum í evrópu.1
Þeir viðkomustaðir Jóhanns Páls Árnasonar sem nefndir voru í
upphafi kalla fram myndir af ólíkum menningarheimum, allt frá
fábrotnu íslensku samfélagi miðrar tuttugustu aldar til tékknesks
borgarsamfélags í andófi gegn sovétkommúnismanum á sjöunda
áratugnum, vesturþýsks samfélags á árum stúdentauppreisna og
ástralsks landnemasamfélags síðustu áratuga, sem státar gjarnan af
fjölmenningu enda þótt sumir dragi í efa að hún fyrir finnist. Slík
samþætting ólíkrar reynslu einkennir einnig fræðilega vegferð Jó -
hanns Páls Árnasonar þar sem hann hefur í um hálfa öld haldið sig
á mótum heimspeki, félagsfræði og sagnfræði. Raunar má geta þess
að þær stöður sem hann hefur gegnt eru flestar innan stofnana sem
kenna sig við félagsfræði eða félagsvísindi almennt. Á síðustu ára-
tugum hefur hann í auknum mæli snúið sér að rannsóknum á sviði
samanburðarsögu, einkum þó á ólíkum leiðum mismunandi menn-
ingarheima inn í nútímann. Þar má nefna samanburð hans á nú -
tíma væðingu Vesturlanda og þróun sovéska kerfisins og þess jap-
anska. Líklega væri einfaldast að lýsa þessu rannsókna sviði með
orðunum söguleg samanburðarfélagsfræði.
eftir Jóhann Pál liggja allnokkrar bækur, auk fjölmargra bókar-
kafla og tímaritsgreina.2 Verk hans hafa aðallega birst á ensku og
þýsku en fremur lítið hefur t.d. komið út eftir hann á íslensku.3 Þá
jóhann páll árnason30
1 Hér má m.a. nefna Max-Planck-Institut für erforschung der Lebens beding ungen
der wissenschaftlich-technischen Welt í Starnberg, École des Hautes Études en
Sciences Sociales í París, The Swedish Collegium for Advanced Studies in the
Social Sciences í Uppsölum, european University Institute í Flórens og Tókýó-
háskóla; þá hefur hann notið þess heiðurs að vera Leibniz-prófessor við Há skól -
ann í Leipzig. Loks má geta þess að Jóhann Páll hlaut hin virtu rannsóknar-
verðlaun Humboldt-stofnunarinnar (Humboldt-Forschungs­preis) árið 2008.
2 Af bókum hans má nefna doktorsritgerðina, Von­Marcuse­zu­Marx.­Prolegomena
zu­einer­dialektischen­Anthropologie (Neuwied 1971), og doktorsritgerð hans hina
meiri, sem ber titilinn Zwischen­Natur­und­Gesellschaft.­Studien­zu­einer­kritischen
Theorie­ des­ Subjekts (köln 1976). Af öðrum bókum hans má nefna Praxis­ und
Interpretation.­ Sozialphilosophische­ Studien (Frankfurt 1988), The­ Future­ that
Failed.­Origins­and­Destinies­of­the­Soviet­Model­(London 1993), Social­Theory­and
Japanese­Experience.­The­Dual­Civilization­ (London 1997), The­Peripheral­Centre.
Essays­on­Japanese­History­and­Civilization (Melbourne 2002) og Civilizations­ in
Dispute.­Historical­Questions­and­Theoretical­Traditions (Leiden 2003).
3 Nefna mætti bókina Þættir­ úr­ sögu­ sósíalismans (Reykjavík  1970), auk greina í
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:51 Page 30