Saga - 2009, Page 91

út með því að vitna til orða Tómasar Guðmundssonar um að hjört-
um mannanna svipaði saman í Súdan og Grímsnesinu.
Frá mótunarhyggju í samfélagsfræðum er stutt leið yfir í kenn-
ingu póstmódernismans, að tungumálið ákvarði með einhverju
móti veruleikann og hvernig hann flokkast, fremur en að veruleik-
inn ákvarði tungumálið. Sú kenning þrífst líka vel í umræðunni um
ást og kynlíf. Þannig byrjar eindreginn fylgismaður Michels
Foucault meginmál bókar sinnar á því að staðhæfa að kynhneigð sé
ekki náttúrleg heldur mótuð í orðræðu, smíðuð, lifuð og skilin á
sérstakan hátt í menningu og sögu. Því sé ekki hugsanleg nein sönn
frásögn af gagnkynhneigð, samkynhneigð, tvíkynhneigð.49
Á hinn bóginn hefur talsvert verið birt að undanförnu, einkum
í Bandaríkjunum, um eðlislægt og sammannlegt eðli ástarinnar.
Gott yfirlit yfir það efni er nýleg bók eftir ameríska mannfræðing-
inn Helen Fisher. Hún vísar meðal annars til rannsókna mann fræð -
inga sem hafa fundið rómantíska ást í 147 af 166 ólíkum menning-
arheimum sem þeir könnuðu, eða í næstum 90% þeirra. Fyrsta ást-
arbréf heimsins sem kunnugt er um var skrifað í Súmeríu fyrir fjór-
um þúsöldum, segir Fisher en birtir það því miður ekki.50 en meg-
inefni bókarinnar er frásögn af rannsóknum á efnafræði ástarinnar,
hvað það sé sem vekur ást í heila manna og annarra dýra. Ástríðu -
full ást, sem varir oftast í kringum sjö mánuði meðal Ameríkana en
í 2,3 ár að meðaltali meðal Breta, virðist einkum vera vakin af horm-
óninu dópamíni. Langvarandi ástúð er aftur á móti knúin af öðrum
hormónum sem Fisher kallar vasópressín (í körlum ef ég skil rétt)
og oxytókín (í konum).51 Bók Fisher er auðvitað ætluð leikmönnum
í þeim fræðigreinum sem hún sækir til og rannsóknarniðurstöður
eru þar vafalaust mjög einfaldaðar. en Fisher vísar til fjölda fræði -
rita sem sýnir að bókin er afrakstur af umfangsmiklum rannsókn-
um, hennar og annarra.
tilfinningaréttur 91
49 Nikki Sullivan, A­Critical­Introduction­to­Queer­Theory­(edinburgh 2003), bls. 1.
„I want to begin with the suggestion that sexuality is not natural, but rather,
is discursively constructed. Moreover, sexuality, as we shall see, is construc-
ted, experienced, and understood in culturally and historically specific ways.
Thus we could say that there can be no true or correct account of heterosex-
uality, of homosexuality, of bisexuality, and so on.“
50 Helen Fisher, Why­We­Love.­The­Nature­and­Chemistry­of­Romantic­Love­(New
york 2004), bls. 3, 147.
51 Sama heimild, bls. 24, 26–76, 86–93.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 91