Saga - 2009, Side 150

segir hann að í verkum mínum um sögu íslensku kommúnista-
hreyfingarinnar slíti ég viðfangsefni mitt „iðulega úr tengslum við
raunveruleika fortíðarinnar og endurvinn[i] það eftir [m]ínu höfði,
í bága við fræðilegar kröfur“ (bls. 30, nmgr. 31). Sagnfræðingur sem
dæmir verk annarra eftir því hvort honum virðist þeir hafa full-
nægjandi skilning á „raunveruleika fortíðarinnar“ er kominn út á
hálan ís. Raunveruleiki fortíðarinnar er einmitt það sem fengist er
við að túlka, endurtúlka og breyta í fræðilegum skrifum um for -
tíðina. Sagnfræðingur sem gefur sér tiltekinn skilning á raunveru-
leika fortíðarinnar fyrirfram hefur þar með yfirgefið hinn fræðilega
vettvang. Í stað þess að hann leitist við að auka og dýpka skilning
sinn á fortíðinni, verður markmið hans að verja þann skilning sem
hefur opinberast honum. en þá líkist starf hans trúboði frekar en
rannsóknum. Þetta er að mínu mati hinn aðferðafræðilegi vandi
Þórs Whitehead í hnotskurn: Hann gengur út frá túlkun á niður -
stöðum mínum sem er röng og jafnframt gerir hann ráð fyrir því að
skilningur hans á „raunveruleika fortíðarinnar“ hljóti að vera rétt-
ur. Því er ekki hægt að skilja Þór Whitehead öðruvísi en svo að hug-
takið „fræðilegar kröfur“ merki í hans huga boðun tiltekinna hug-
mynda um fortíðina og fastheldni við þá túlkun heimilda sem fell-
ur að þeim.
Ágreiningsefni
Í áðurnefndri grein minni fjalla ég um minnisblað eins æðstu
manna kominterns, Wilhelms Florins, sem hann sendi forseta sam-
bandsins, Georgí Dimitrov, eftir að honum hafði borist bréf frá
einari olgeirssyni um fyrirhugaða stofnun Sósíalistaflokksins.1
Wilhelm Florin hafði frá árinu 1935 haft yfirumsjón með norrænum
málefnum hjá komintern. Það er því ekki rétt að kalla Florin „emb-
ættismann kominterns“ og þaðan af síður „millistjórnanda“ eins
og Þór Whitehead gerir í tilraun sinni til að gera lítið úr áhrifum
hans (bls. 34, 43). Hann var einn af pólitískum leiðtogum sam -
bands ins og hafði áhrif á stefnumótun þess sem slíkur. Minnisblað
hans er fágætt dæmi um heimild sem engin leið er að líta framhjá
og erfitt að túlka öðruvísi en bókstaflega. Í því kemur fram hörð
jón ólafsson150
1 Allar helstu heimildir upphaflegrar greinar minnar eru aðgengilegar á vefsíðu
minni: www.jonolafs.bifrost.is/2007/06/02/komintern-gegn-klofningi-heim
ildir/.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 150