Saga - 2009, Síða 154

Nú hefur Þór Whitehead um árabil haldið því fram að íslensku
kommúnistarnir hafi einfaldlega hlýtt fyrirmælum frá Moskvu, en
hvorki reynt að hafa áhrif á fyrirmælin né getað það. Þeir, sem og
aðrir norrænir kommúnistar, hafi lotið Moskvuvaldinu í fullkom-
inni undirgefni (bls. 45).4 Sú einfaldaða mynd af flóknum sam-
skiptum sem þessi afstaða felur í sér gerir honum ef til vill erfitt
fyrir að skilja greinarmun af því tagi sem ég hef lýst. Það er með
öðrum orðum engin mótsögn fólgin í því að vera fullkomlega sam-
kvæmur sjálfum sér (eins og Þór Whitehead segir Brynjólf hafa
verið) og að reyna með lagni að ná fram ákveðinni niðurstöðu eða
niður stöðu af ákveðnu tagi (eins og ég held fram að Brynjólfur hafi
gert). og úr því að ég held því ekki fram að Brynjólfur Bjarnason
hafi verið ósamkvæmur sjálfum sér er enginn ágreiningur um það
efni á milli mín og Þórs Whitehead.
Minnisblað­Florins
Tilraunir Þórs Whitehead til að mótmæla niðurstöðu minni um
minnisblað Wilhelms Florins eru einhver sú furðulegasta stílæfing
sem ég hef séð í fræðitímariti. Hann hefur áður haldið því fram að
bréf það sem einar olgeirsson skrifaði Florin frá Stokkhólmi í ágúst
1938, til að segja frá áformum um flokksstofnun, hafi verið beiðni
um leyfi kominterns til að stofna Sósíalistaflokkinn.5 Af minn-
isblaði Florins er hinsvegar ljóst að hann hefur skilið það sem til-
kynningu um flokksstofnun en ekki beiðni um samþykki. Þess
vegna leggur hann til aðgerðir til að stöðva atburðarásina en ekki
svar, sem hefði verið rökrétt viðbrögð við beiðni. Þór Whitehead
viðurkennir að beiðni/tilkynning einars vakti andstöðu en ekki
fögnuð og segir það „undarlegt“ (bls. 42). Í framhaldi af því reynir
hann að túlka andstöðuna sem „yfirborðsandstöðu“ og þar með
gera minnisblað ið merkingarlaust. en til þess verður hann að fara
út í vangaveltur sem eru fjarri viðfangsefninu. Þannig heldur hann
því fram að erfið reynsla sem Florin varð fyrir á meðan hann var í
forystusveit þýska kommúnistaflokksins nokkrum árum áður
kunni í og með að hafa valdið því að hann hafi ekki þorað annað en
jón ólafsson154
Socialists in power, Iceland 1956–1958“, Tímarit­ um­ félagsvísindi I 2007, bls.
27–29. Greinin er aðgengileg á vefsíðu tímaritsins um slóðina: www.bjss.
bifrost.is/index.php/bjss/article/viewFile/3/15.
4 Sjá einnig Þór Whitehead, Milli­vonar­og­ótta (Reykjavík 1995), bls. 61–62.
5 Sama heimild, bls. 62.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 154