Saga - 2009, Page 157

fram í frétt um flokksstofnunina að línan hafi verið sótt til
Stokkhólms. Í meðförum Þórs Whitehead verður þessi litla at -
huga semd að „fráleitri hugmynd“ um „samnorrænan samblást-
ur“ gegn komintern! Hér er einfaldlega misskilningur á ferð -
inni, byggður á uppreisnarhugmynd Þórs Whitehead. Að sjálf-
sögðu held ég engu fram um samnorrænan samblástur gegn
komintern og þar sem ekki hafa komið fram heimildir um
bolla leggingar einars olgeirssonar og leiðtoga sænskra komm-
únista reyni ég ekki heldur að lýsa þeim eða draga af þeim
ályktanir.
5. Þór Whitehead bendir á þá ágætu vinnureglu að gæta að tak-
mörkunum heimilda (bls. 46–47). Þar er ég honum hjartanlega
sammála. Hins vegar tel ég líka að taka verði mark á heimildum
en varast að gera kerfisbundið lítið úr þeim heimildum sem
manni líka ekki eða sem falla ekki nægilega vel að fyrirfram-
gefnum hugmyndum manns um „raunveruleika fortíðarinnar“.
6. eins og ég hef bent á lagði einar olgeirsson sig í framkróka um
að sannfæra leiðtoga kominterns um að nýi flokkurinn myndi
fylgja línunni. Það hefði sjálfsagt verið skynsamlegast af leiðtog-
um kominterns að bregðast strax vel við stofnun flokksins.7 en
það gerðu leiðtogar sambandsins ekki, það vitum við vegna
minnisblaðsins, og það er mergurinn málsins. Sú staðreynd að
Sósíalistaflokkurinn var moskvuhollur og átti ágæt samskipti
við komintern og Alþjóðadeild kommúnistaflokks Sovétríkj -
anna síðar, breytir engu um þetta, en Þór Whitehead heldur því
fram að samskipti flokkanna síðar megi á einhvern hátt túlka
sem rök gegn niðurstöðu minni (bls. 47–48).
Hinn aðferðafræðilegi vandi Þórs Whitehead, sem leiðir hann út í
það fen að hafna hinu augljósa, felst ef til vill í ósköp mannlegri
tregðu til að leiðrétta eigin mistök. en þótt hafa megi samúð með
slíkri tregðu er engin leið að réttlæta hana.
Lokaorð
Í grein minni „komintern gegn klofningi: Viðbrögð Alþjóða sam -
bands kommúnista við stofnun Sósíalistaflokksins“ færi ég rök fyrir
þeirri niðurstöðu minni að komintern hafi verið andvígt stofnun
Sósíalistaflokksins 1938 eins og hún var fyrirhuguð og síðar fram-
raunveruleiki fortíðar … 157
7 Jón Ólafsson, Kæru­félagar, bls. 108–111.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 157