Saga - 2009, Síða 170

Sjálfsævisögulegt­yfirbragð
Í forsetabókinni leggur Guðjón áherslu á að samhengi sé milli
áherslna Ólafs Ragnars í embætti forseta og þeirrar stefnu sem
hann kynnti í bók sinni Útflutningsleiðin árið 1993. Þar ræði Ólafur
um frumkvæði fyrirtækjanna, að þau eigi að sækja fram og stjórn-
völd að leggja sig fram um að tryggja árangur þeirra (bls. 63).
Guðjón getur þess að Ólafur Ragnar hafi einkum átt við minni fyr-
irtæki og meðalstór (bls. 61) og er það athyglisvert í ljósi þess að
sem forseti hefur Ólafur Ragnar eytt talsverðri orku í að aðstoða
stórfyrirtæki. Þetta atriði hefði mátt draga fram og spyrja hvað hafi
valdið mögulegri stefnubreytingu Ólafs Ragnars. kannski er
ástæðan ekki flóknari en sú að þegar Ólafur skrifaði bók sína til-
heyrðu íslensk stórfyrirtæki fyrst og fremst „kolkrabbanum“ svo-
kallaða, en hann hefur formaður Alþýðubandalagsins væntanlega
ekki viljað sjá vaxa. Spyrja má hvort Guðjón hafi almennt gert sér
nægilega mikinn mat úr þeim breytingum sem hafa orðið á lífs -
skoðunum aðalsöguhetjunnar vegna þess að togstreita og átök birt -
ast fyrst og fremst út á við, þegar forsetinn þarf að kljást við þá sem
virðast ekki hafa getað unnt honum þess að verða forseti.
Í blaðagrein, sem Guðjón ritaði skömmu eftir að bók hans kom
út, kemur hann einmitt inn á þetta atriði þegar hann segir um að -
ferð sína:
Viðtöl við Ólaf Ragnar eru meginþema bókarinnar. Það má því
segja að í henni komi fram sjálfsmynd forsetans fyrst og fremst,
hún er að því leyti skyldari sjálfsævisögu en þeim ævisögum
sem ég hef áður ritað. Aldrei var ætlun mín að skrifa mjög
gagnrýna bók um forsetann eða reyna að brjóta persónu hans
til mergjar með öllum hennar kostum og göllum, ég var fyrst
og fremst að leita eftir viðhorfum forsetans sjálfs til embættis
hans og embættisgjörða. ef ég hefði ætlað að skrifa öðruvísi
bók hefði ég hvorki fengið samvinnu og viðtöl við forsetann né
heldur aðgang að skjölum hans með sama hætti og ég gerði. Ég
hefði einfaldlega ekki haft trúnað hans.14
Getur verið að tilurð bókarinnar og sú aðferð sem höfundur beitir
dragi upp einhæfar myndir af viðfangsefnunum? Getur verið að náin
samvinna höfundarins við söguhetjuna valdi því að hann og hún
renni stundum saman í eitt? Að söguhetjan fari að tala og finna til í
páll björnsson170
14 „Heiðurinn að veði. Viðtal við Guðjón Friðriksson“, Fréttablaðið 23. nóv. 2008,
bls. 12.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 170