Saga - 2009, Side 186

Lokaorð:­Karlremba­og­samfélag­strákanna
Guðjón nefnir í eftirmála bókarinnar að Ólafur Ragnar hafi stund-
um verið „ásakaður um karlrembu, yfirlæti og mont“ (bls. 565).
Fróð legt hefði verið að fá dæmi um slíkar ásakanir, til dæmis um
karlrembuna. Á haustdögum 2008 mátti nefnilega alloft heyra í
opinberri umræðu fullyrðingar um að útrásin hafi verið verk karl-
manna og nýtt samfélag yrði að byggjast á konum. Þessa sögu þarf
að rannsaka og Guðjón hefur með þessu verki safnað saman um -
tals verðu efni sem mun auðvelda slíkt. Ljóst er af lýsingum
Guðjóns að það voru fyrst og fremst karlmenn sem Ólafur Ragnar
hafði samstarf við sem forseti. Skýrast kemur það auðvitað fram í
svokölluðum „útrásarvíkingum“ sem nánast allir voru karlkyns. Í
samfélagi „strákanna“ virðist forsetinn hafa kunnað vel við sig og
jafnvel orðið gagntekinn af sköpunarkrafti þeirra og hugmynda-
auðgi. Strákarnir virtust geta allt — jafnvel látið peninga vaxa á
trjánum. Svo virðist sem Guðjón hafi einnig látið hrífast af hug-
myndinni um einstaklinginn athafnasama sem finnur lausnir á
vandamálum veraldarinnar. Hann segir til dæmis á einum stað:
„Hin þunglamalegu opinberu embættismannakerfi eru oft ófær um
að leysa mál á heimsvísu. Frumkvæði einstaklinga, ef þeir hafa eitt -
hvað fram að færa, getur hins vegar komið miklu til leiðar“ (bls.
502).
Í upphafi þessarar greinar var vitnað til þeirra orða Ólafs Ragn -
ars Grímssonar að það væri „mikill fengur fyrir þróun nútíma-
sagnfræði og samtímasagnfræði á Íslandi að jafn reynslumikill fræði -
maður og Guðjón róti í samtímanum og forsetaembættinu með
þessum hætti.“ Undir þessi orð er torvelt að taka, meðal annars
vegna þess, eins og Guðjón bendir á og vitnað var til hér að fram-
an, að verkið er skyldara sjálfsævisögu en ævisögu, bók þar sem
mikil áhersla er lögð á sjónarmið forsetans. Þá má ekki gleyma því
að nútímasagnfræði einkennist af gagnrýninni úrvinnslu, túlkun
og framsetningu, en eins og einnig hefur komið fram ætlaði Guðjón
sér aldrei að skrifa mjög gagnrýnið verk um forsetann því þá hefði
hann ekki notið trúnaðar hans.
Bókin Saga­af­forseta hefði í raun frekar átt að heita Sögur­af­for-
seta vegna þess að hún er samsafn sagna, blanda af sagnfræði og
blaðamennsku, þægileg aflestrar en á köflum þó í heldur miklum
upptalningastíl. Gildi þessarar bókar felst fyrst og fremst í því að
Guðjóni lánaðist að taka viðtöl við ýmsa forkólfa útrásarinnar svo-
páll björnsson186
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 186