Saga


Saga - 2011, Side 241

Saga - 2011, Side 241
fræðinga. Ljósmæðrastéttin var sú stétt heilbrigðisstarfsfólks sem var hvað fjölmennust þegar hjúkrunarkonur komu fram á sjónarsviðið. Ljósmæður í hefðbundnu bændasamfélagi voru um margt ólíkar kynsystrum sínum í stétt hjúkrunarkvenna í borgarsamfélagi tuttugustu aldar. Líkt og annars staðar á Norðurlöndum var hér gert ráð fyrir að þær konur sem teknar voru í ljósmæðranám væru giftar og hefðu eignast börn. Viðhorf til stéttar hjúkr- unarkvenna voru gjörólík. Í anda Florence Nightingale var litið á hjúkrunar - starfið sem köllun og framan af var hjúkrunarnemum sem urðu barnshaf- andi vísað frá námi. Margrét sýnir líka að flestar hjúkrunarkonur sem gengu í hjónaband á árunum fyrir seinna stríð hurfu frá starfi. Hún bendir jafn- framt á að skortur á hjúkrunarfræðingum hafi verið tilfinnanlegur mest alla tuttugustu öldina og þegar á árum seinni heimsstyrjaldar hafi forystukon- ur í Félagi íslenskra hjúkrunarkvenna hætt að berjast gegn því að giftar hjúkrunarkonur stunduðu launavinnu (bls. 130). Eins og Margrét gerir ágæta grein fyrir voru árin í kringum 1970 tímabil mikillar deiglu, hérlendis sem erlendis, þar sem giftum konum með lítil börn fjölgaði á vinnumarkaði. Giftum hjúkrunarkonum fjölgaði í stéttinni og árið 1959 varð helmingur hjúkrunarnema á heimavist hjúkrunarskólans barns- hafandi (bls. 317). Margrét bendir réttilega á að hækkuð fæðingartíðni á sjötta áratug aldarinnar hafi átt sinn þátt í fjölgun giftra hjúkrunarkvenna á sjúkra- stofnunum. Í því samhengi er rétt að geta þess að mikla hækkun frjósemis - hlutfalls á þessum tíma má að verulegu leyti rekja til þess að barneigna aldur lækkaði; meðalaldur frumbyrja var kominn niður í rúmlega tuttugu ár um 1960. Góðæri eftirstríðsáranna hafði í för með sér að ungt fólk átti möguleika á að stofna fjölskyldu fyrr en áður hafði verið. Þessar breytingar hafa haft sitt að segja um þann tilfinnanlega skort sem var á hjúkrunarkonum á meðan hugmyndafræðin um hina heimavinnandi húsmóður réð enn ríkjum. Margrét sýnir vel hversu veigamikil norræn áhrif voru í mótun hjúkr- unarstéttarinnar á fyrri hluta aldarinnar. Þetta birtist bæði í því að íslensk- ar konur urðu sér úti um menntun í hjúkrun á Norðurlöndum (einkum í Danmörku og Noregi) en einnig í samstarfi hjúkrunarfélagsins við systur- samtök á Norðurlöndum og þátttöku þeirra í alþjóðasamtökum kvenna. Þarna varpar Margrét skemmtilegu ljósi á líf og aðstæður kvennanna erlendis (sjá einkum fimmta og áttunda kafla). Fjöldi íslenskra kvenna fór utan til framhaldsnáms í hjúkrun, einkum á þriðja og fjórða áratug aldar- innar (bls. 244), en heimsstyrjöldin síðari dró eðlilega úr utanferðum hjúkr- unarkvenna. Athyglisvert verður að telja hve fáar hjúkrunarkonur fóru utan í framhaldsnám á sjötta áratug aldarinnar (31 samanborið við 63 á fjórða ártugnum), en vert er að geta þess að svipaðrar þróunar gætti meðal ann- arra opinberra stétta, t.a.m. kennara. Margrét dregur fram þá athyglisverðu staðreynd að þegar hjúkrunarnám var fært á háskólastig hér á landi, í upp- hafi áttunda áratugarins, voru fyrirmyndirnar sóttar til Bandaríkjanna og Kanada (bls. 332–334). Þetta er áhugavert í ljósi þess hversu mikil tengsl voru við Norðurlönd á fyrri hluta aldarinnar. ritdómar 241 Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:52 AM Page 241
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256

x

Saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Saga
https://timarit.is/publication/775

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.