Breiðfirðingur - 01.04.1957, Síða 67
BREIÐFIRÐINGUR
65
um. Var eitt húsið ætlað selfólki til íbúðar, en tvö húsin
til geymslu á mjólk og mjólkurvörum. Stundum voru húsin
fjögur. Var þá eitt ætlað til áhaldageymslu og fleira. Þá
voru mjaltakvíar við hvert sel. Var það opin tólft, byggð
úr grjóti, ef það var nærtækt. Lengd kvía fór eftir ærtölu,
en breiddin var tæpir 2 metrar. Vanar kvíaær röðuðu sér
í tvær raðir, frá gafli til dyra, og snéru höfði að hlið-
veggjum. Nægjarlegt rúm varð að vera aftan við ærnar
fyrir mjaltakonur. Fast fólk í selinu var tíðast þetta: Sel-
ráðskona, sem stundum var heimasætan á bænum, smalinn
og unglingsstúlka eða gömul kona til hjálpar við mjaltir
og önnur störf. Ur mjólkinni var unnið smjör, skyr, ostar,
sýra og súrmjólk. Vara þessi var flutt heim úr selinu á
hestum vikulega.
Þar sem slægjuland var til nálægt selinu, stundaði sel-
fólkið heyskap, eins og tími vannst til vegna annarra starfa.
Líklegt má telja, að selfarir hafi verið hér mjög algeng-
ar á fyrstu öldum Islandsbyggðar, en svo hafa selin fallið
niður smátt og smátt, unz síðasta selið var horfið. Senni-
legt má þó telja, að sum sel hafi staðið og verið starfrækt
allt fram í lok 17. aldar. Nú er þó fyrir löngu fennt í spor
þess fólks, sem lifði kyrrlátu lífi við selin í faðmi fjall-
anna. Saga þess er nær alveg gleymd og grafin, nema ef
enn kynni að leynast í vitund einstöku manna eitt og eitt
ævintýr eða þjóðsaga, sem gjörðist á sínum tíma við eitt-
hvert selið. A nokkrum stöðum hefur tímans tönn afmáð
seltóftir gjörsamlega, og örnefni í sambaíndi við selin eru
að falla í gleymsku. Hættan á að þessi þáttur úr þjóðlífi
íslendinga glatist með öllu vex með hverju líðandi ári, eftir
því sem fólki fækkar í sveitum, ef ekkert verður að gjört.
Ekki ætti að líða á löngu, þar til fróður og fær maður
verður fenginn til þess að rita búnaðarsögu þjóðarinnar frá
upphafi. Og þó má ekki gleyma seljunum, svo stór þáttur