Skírnir - 01.09.2012, Side 164

424
BRYNDÍS BJÖRGVINSDÓTTIR
SKÍRNIR
staðfestingar frá Oliver (,,Hinum“) á því hvort hann sé nú (álitinn
vera) algjör hálfviti eða ekki. Þegar öllu er á botninn hvolft er það
hinsvegar Brent sjálfur sem gerir sér þennan óleik með því að skeyta
Oliver saman við ímyndina um staðlaða svarta karlmanninn og segja
brandara þar sem hann útilokaði hann frá hlustendahópnum.
Brandarar þurfa ekki alltaf að vera lítillækkandi eða útilokandi
en þegar ákveðnum hópum fólks er haldið frá samræðum eða sam-
skiptum vegna ákveðins brandara er brandarinn augljóslega hvort-
tveggja. Auk efnis brandara skiptir því miklu máli að skoða hvernig
brandarar eru notaðir, hvort gætt sé að því að sumir heyri ekki til og
hvort staðalmyndum sé klínt upp á fólk sem þarf þá jafnvel að
bregðast við þeirri staðalmynd — gangast góðlátlega við henni eða
keppast við að afsanna hana (t.d. vitlausa ljóskan, svertinginn með
stóra tippið). Við erum sífellt að máta okkur í augum „Hinna“ og
þar vilja fæstir hitta sjálfa sig fyrir sem einfalda staðalmynd og hvað
þá sem einhverskonar brandarapersónu sem er álitin öðruvísi og
annars flokks — heimsk, óvenjuleg, lauslát, leiðinleg eða annað í
þeim dúr.
Þegar skoðuð eru í gagnagrunninum þau hlutverk sem konur sinna
í bröndurum blasir við að þeim er úthlutað færri og einhæfari hlut-
verkum en karlkyninu. Konan er staðlaðri en karlmaðurinn og
hefur þar af leiðandi færri en kannski sterkari einkenni. Hlutverk
hennar mótast að miklu leyti af sambandi hennar við karlmenn og
þá aðallega sem eiginkona þeirra eða lauslátt kynferðisviðfang (t.d.
ljóskan, hjúkkan eða hóran). Við virðumst langoftast sjá fyrir okkur
karlmenn í flestum hlutverkum sem standa utan við hin hefðbundnu
kynhlutverk, svo sem eins og í hlutverki sjúklings eða læknis.
Konur sinna aðallega hlutverkum sem eru sérmerkt þeim eða hlut-
verkum sem karlmenn geta annaðhvort ekki leyst af hendi (t.d.
móðir eða sjúklingur með brjóst eða píku) eða sinna svo sjaldan (í
vitund okkar) að slíkt kæmi flatt upp á okkur. Það getur valdið því
að brandarinn misskiljist, hann þarfnist útskýringa og hætti þá að
þjóna hlutverki sínu. Ef taka á brandara alvarlega og þá hugmynd að
skilningur okkar á bröndurum sé hluti af skilningi okkar á veru-