Skírnir - 01.09.2012, Side 179

SKÍRNIR BÓKMENNTIR OG BÓKMENNTASAGA ... 439
kennsluna og lærdómsprófin í hinum lærða skóla í Reykjavík“ 1868:
516). Eftir var aðeins að hrinda þessari áætlun í framkvæmd og
ákveða hver teldust höfuðrit íslenskra bókmennta.
Vert er að geta þess að ákvæði reglugerðanna frá 1846 og 1850
um íslenskt mál og bókmenntir voru um flest hliðstæð ákvæðum
áðurnefndrar bráðabirgðareglugerðar þriggja lærðra skóla í Dan-
mörku frá 1845 og síðar endanlegri tilskipun um alla lærða skóla frá
1850.1 danskri útgáfu reglugerðarinnar um Reykjavíkur lærða skóla
frá 1850 var jafnvel að breyttu breytanda gripið til sama orðalags
og í tilskipuninni um lærða skóla í Danmörku frá 1850.1 Danmörku
skyldi miðað að því „efterhaanden at gjore ham [nemandann] be-
kjendt med den danske Litteraturs Historie og de vigtigste Værker
i den danske skjonne Litteratur, til hvis Forstaaelse det Nodven-
dige, saasom af den nordiske Gudelære, meddeles“. Hér á landi
skyldi stefnt að því „efterhaanden at gjöre ham bekjendt med den
islandske Litteraturs Historie og vigtigste Værker". Hið eina sem
vantaði í íslensku tilskipunina var ákvæðið um að norræn goðafræði
skyldi kennd sem ítarefni. Þegar til kom var það þó gert.
Þessar hliðstæður og áðurnefndur konungsúrskurður frá 1846
sýna svo að ekki verður um villst að dönsk skólayfirvöld ætluðust
til þess að Reykjavíkur lærði skóli fylgdi allt frá upphafi almennum
viðmiðum sambærilegra danskra skóla. Með bráðabirgðareglu-
gerðirnar í huga má jafnvel álykta að skólinn hafi verið hugsaður
sem eins konar tilraunastofnun við hlið dönsku latínuskólanna
þriggja. Dönsk yfirvöld verða því fráleitt talin hafa hamlað móður-
málskennslu á Islandi eða skipaði skólanum hér á landi skör lægra
en dönskum skólum. Þvert á móti má líta á aðgerðir þeirra sem
viðurkenningu á því að Islendingar ættu sér sjálfstæðan menningar-
arf, tungumál og bókmenntir, og telja þeim til tekna að hafa komið
á sérstakri kennslu í þessum greinum og markað þá metnaðarfullu
stefnu sem lagt var upp með. Þau verða ekki heldur sökuð um að
ákvæðum reglugerðanna var ekki að öllu leyti fylgt eftir. Þar ollu ís-
lenskir skólamenn mestu en ljóst er að sumir þeirra fundu nýjung-
unum margt til foráttu.
I þeim hópi var Bjarni Jónsson, rektor Reykjavíkurskóla frá
1851 til 1869, sem var beinlínis á móti kennslu íslenskra bókmennta