Skírnir - 01.09.2012, Side 210

470
ARI PÁLL KRISTINSSON
SKÍRNIR
Þegar nógu margir smámunaseggir og hálmstráaidíótar tungunnar voru
búnir að nauða á því árum saman, að okkar fornfræga bókmenntamál væri
að fara í hundana fyrir aðgerðir útvarpsins, fór það að hugsa málið og
komst að þeirri niðurstöðu, að líklega væri þetta alveg rétt. Og nú er út-
varpið öllum stundum önnum kafið við að framleiða forníslenzku og vefja
stríðsfréttir og tónlistarskýringar og auglýsingar um permanent-hárkollur
og Diesel-mótora í orðalag Egils Skallagrímssonar. (Sigurður Benedikts-
son 1941: 343)
Auk umræðna og erinda í útvarpinu var gjarna ritað í blöð og tíma-
rit um mál og málnotkun, m.a. um málfar í útvarpi, og var ekki síst
fjallað um hættuna, sem sífellt vofði yfir, á breytingum á málfræði
og framburði og á dönskum og enskum máláhrifum. Hjá Ársæli
Sigurðssyni kennara má finna vísbendingu um þann tón sem ein-
kenndi þessa umræðu 1941:
Ýmsir þeirra manna, sem annt er um varðveizlu íslenzkrar tungu, hafa í út-
varpi, blöðum og tímaritum bent á þá hættu sem hér steðjar að máli voru.
(Ársæll Sigurðsson 1941: 70)
Og að mati Skúla Þorsteinssonar (1941) var þessi opinbera umræða
víðfeðm og hann staðfestir orð Ársæls um algengasta efni hennar:
mikið hefur verið rætt og ritað um íslenzkuna — móðurmálið okkar — nú
á sxðustu tímum. Allir, sem til sín hafa látið heyra, hafa verið sammála um
það, að þjóðin vandaði ekki málfar sitt, hvorki í orði né riti, eins og skyldi.
(Skúli Þorsteinsson 1941: 109)
Vitaskuld hafa ekki allir „látið til sín heyra". En þeir sem voru
ósammála hinum gagnrýnni og bölsýnislegri sjónarmiðum hafa
e.t.v. haft minni áhuga á að koma skoðunum sínum á framfæri opin-
berlega.
3. Vér erum í hœttu staddir
Breski herinn kom til Reykjavíkur aðfaranótt 10. maí 1940 og sama
dag voru handritin í Safnahúsinu flutt í kjallarann og sandpokum
hlaðið fyrir gluggana (Bragi Þorgrímur Ólafsson 2010: 148). Þetta
voru fyrstu loftvarnaaðgerðir Islendinga x stríðinu. Þær miðuðu sem