Skírnir - 01.09.2012, Síða 229

SKÍRNIR
ÞARNA HITTUST ÞEIR ...
489
sjónalisma. í bók sinni, The Function ofSocial Conflict, vitnar Coser
(1968: 77) í Edward Alsworth Ross sem taldi að samfélög væru
saumuð saman með innri átökum og Coser tínir saman ýmis dæmi
um að átök eigi oft þátt í að sameina hópa ekki síður en að sundra
þeim. Þannig hafi átök gyðinga við Palestínumenn þjappað gyð-
ingum sem hópi saman um allan heim (Coser 1968: 25). Einn helsti
þáttur kenningar Cosers (1968: 87) sem kveikir hugrenningatengsl
við hrepparíg milli Ólafsfirðinga og Siglfirðinga lýtur að þeirri
staðhæfingu hans að átök skilgreini hópa upp á nýtt. Átök geri
meðlimi hópa meðvitaðri en ella um mörk og stöðu auk þess sem
átök auki iðulega samfélagsþátttöku (Coser 1968: 90). Sé grund-
vallarsamfélagsgerðinni ekki ógnað með átökunum aukist samstaða
en á hinn bóginn þverri oft kraftur stríðsmanna í kjölfar sigra (Coser
1968: 104). Þá sé þekkt leið til að lægja öldur heima fyrir að beina
sameiginlegri orku þegnanna í einn átakafarveg út á við (Coser 1968:
87).
Sagan um stolna grásleppunetið gæti þannig verið dæmisaga til
að viðhalda ríg eða fjarlægð milli tveggja nágrannasveitarfélaga sem
samt voru á tímum einangrunar og stopulla samgangna nægilega
fjarlæg til að auðvelt væri að viðhalda einhvers konar tortryggni
beggja vegna við fremdarmúrinn. Sagan af glásleppunetinu og sagan
af blóðugu böllunum í Fljótum upphefja íbúana sem stríðsmenn,
ekki ólíkt því þegar Þór og KA á Akureyri takast á í meistaraflokki
í fótbolta. Það þarf hörkukarla til að takast á við hörkukarla, hvort
sem grásleppunetunum var í rauninni stolið eða ekki. Ekki virðist
langsótt að ætla að þessa metings hafi ekki síst verið þörf þegar
breytingar voru mestar. Hvað sem tautaði og raulaði og hvort sem
síldin gaf sig eða ekki var alltaf á hreinu að Ólafsfirðingar hentuðu
ágætlega sem framandi hópur í hugum Siglfirðinga. Sá hluti kenn-
ingar Cosers (1968: 28) sem snýr að því að „aðgreining eins hóps
frá öðrum og endurskoðun gilda og viðmiða eigi sér iðulega stað í
gegnum átök“ fellur því prýðilega að viðhorfum aldraðra íbúa á
Tröllaskaga eins og þau birtust í viðtalsrannsókninni. Finna má
þessari hvöt stað bæði í uppgangi og á samdráttarskeiði. Þegar helm-
ingur íbúanna flyst burt en hinn helmingurinn verður eftir skapast
þörf fyrir ný æðruleysisviðmið ekki síður en ný uppgangsviðmið á