Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 103

Menningarvettvangurinn
framandi og Afríkuríkið Botsvana um aldamótin 2000. Precious Ramotswe erfir
nautgripahjörð eftir föður sinn, selur skepnurnar og setur á stofn fyrstu kven-
spæjarastofu í Botsvana. Við fylgjumst svo með því hvernig hún leysir úr ótal
málum, stórum og smáum, allt frá njósum um ótrúa eiginmenn til barnsfórna
og kukls. Inn á milli laumar McCall Smith að allra handa upplýsingum um Afr-
íku, Botsvana sérstaklega, lífshætti íbúanna almennt og líf söguhetju sérstaklega.
Þegar þessi texti kemur fyrir sjónir lesenda er heimsókn sænsku glæpasagna-
drottningarinnar Lizu Marklund á íslandi afstaðin. Hún sagði í viðtali sem ég
átti við hana vorið 2002 fyrir DV að hana dauðlangaði til íslands og gaman að
nýr útgefandi hennar, Anna Ingólfsdóttir sem einnig þýðir bækur hennar, skyldi
láta draum hennar rætast. Liza er sem kunnugt er einhver mest lesni höfundur
á Norðurlöndum nú um stundir. Hún skrifar svonefnda „femí-krimi“ sem eru
blanda af spennandi glæpasögu og raunsæislegri lýsingu á lífi nútímakonu.
Söguhetja hennar, Annika Bengtzon, er blaðamaður, eiginkona og móðir auk
þess sem hún rannsakar glæpamál og hversdagsleikinn kringum heimilið og
börnin er stöðugt undirspil undir spennuna. Þessi blanda hefur reynst gríðar-
lega vinsæl, ekki síst meðal kvenna.
Nýjasta og metnaðarfýllsta skáldsaga Lizu kom út á íslensku um leið og Liza
kom til íslands, Úlfurinn rauði. Þar grefur Liza aftur í róttæka fortíð ráðherra í
sænsku ríkisstjórninni í tilefni af því að grimmur róttæklingur og hryðjuverka-
maður (og fyrrum kærasti ráðherrans) snýr aftur heim til Svíþjóðar effir að hafa
verið horfinn í þrjátíu ár. En er víst að morðslóðin víða um hina köldu Svíþjóð
sé hans verk? Aðalsagan er mergjuð en þó gæti verið að hliðarsagan um framhjá-
hald Thomasar, eiginmanns Anniku, hefði meiri áhrif á einhverja lesendur en
morðin, enda er tilfinningastríði hans lýst á einkar sannfærandi hátt. Sömuleiðis
reynir Liza að setja sig inn í flókið sálarlíf Anniku þessar vetrarvikur, en Úlfur-
inn rauði gerist strax eftir sögunni um Sprengivarginn sem sagði frá í fýrstu bók
Lizu um Anniku Bengtzon. Það getur raunar vel frelsað Lizu undan því að sögur
hennar verði sjálfvirkar, eins og oft vill brenna við í svona framhaldssögum um
glæparannsóknir, að hún skrifar þær ekki í „réttri“ röð.
Mál og menning endurútgaf í sumar Ritsafn Þorsteins ffá Hamri sem kom út
hjá Iðunni árið 1998, geysimikla bók upp á 673 blaðsíður með formála eftir Njörð
P. Njarðvík. Safnið var uppselt og segir það eftirtektarverða sögu um vinsældir
Þorsteins sem nú hefur ort og skrifað þjóð sinni til yndis og uppeldis í nærri því
hálfa öld. Fyrsta bók hans, í svörtum kufli, kom út árið 1958 þegar Þorsteinn var
aðeins tvítugur. Hún hefst á heillandi ljóði sem er í senn galdur og forspá:
Það var á bæ einum að gandur mikill úr hvítum skógum trað flugstíg úr suðri og
norður til fjalla og fylgdi honum þys álfa og galdur fugla en eftir voru þrjú tár á laufi;
rautt hvítt svart. En ungur sveinn laut eftir og skeytti því hvergi þótt hrópað væri á bak;
þvíað orð hafði borist.
Annað nýtt af Þorsteini er að hann hlaut í haust Ljóðaverðlaun Guðmundar
Böðvarssonar sem veitt voru í fjórða sinn á aldarafmæli skáldsins. Fyrri verð-
TMM 2004 ■ 3
101