Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2000, Blaðsíða 3

• • r
Helgi Seljan framkvæmdastjóri OBI:
HÉR ÞARF VEL
TIL AÐ VANDA
Margt er verkið sem vinna
þarf, segir gamalt orðtak
og það finnst okkur hér á
bæ nálægt sanni oft á tíðum og máske
vonbrigðaefni mest hve alltof lítill
afrakstur verður af oft ærinni vinnu
og fyrirhöfn.
Aðalmál hvers tíma eru kjaramálin,
en þau spanna vítt svið og einskorð-
ast engan veginn við uppskeru launa-
umslaganna þó vissulega sé þar hina
einu sönnu undirstöðu að finna þar
sem frumþörfum manna á að vera
sæmilega sinnt.
Einn þáttur beinna kjaramála mun á
komandi mánuðum koma til virkrar
og vakandi umræðu meðal samtaka
fatlaðra og vonandi sem víðast úti í
samfélaginu, en þar er átt við fyrir-
hugaða yfirfærslu málefna fatlaðra
frá ríki til sveitarfélaga.
Fyrir þing það er nú hefur nýlokið
störfum var lagt fram fullbúið frum-
varp til laga um félagsþjónustu sveit-
arfélaga ásamt fylgifrumvörpum um
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins,
réttindagæslu fatlaðra og breytingu á
lögum um vinnumarkaðsaðgerðir.
Hvað sem líður skoðunum manna á
því hversu frumvörp þessi almennt
taki á málum, sem hér er raunar full-
yrt að gjöri það þokkalega, þá eru þó
nokkur meginatriði málsins sjálfs
sem fyrst og síðast þarf að athuga og
afgreiða áður en gengið er til verka
og áður en af ætluðum flutningi mál-
efna fatlaðra verður. Hér skal aðeins
á nokkrum þeirra tæpt, en umræða
þessa máls á haustdögum þarf sem
víðtækust að vera og þar þurfa sem
flestir að að koma.
Nú riður á að bandalagið sem og
öll aðildarfélög þess komi að
málum með sín sjónarmið og þau
verði samstillt sem best svo unnt sé
að tala einum rómi við löggjafar-
valdið þegar málið verður rætt og
reifað á Alþingi og þingnefnd fer
fyrir alvöru að fjalla um málið.
I fyrsta lagi verða menn að átta sig
alveg á því að við yfirfærslu verða
lögin um málefni fatlaðra afnumin og
Helgi Seljan
með öllu úr gildi felld. Dýrmæti
þeirra á liðnum árum hefur ótvírætt
verið, þó mörgum hafi þótt að efndir
hafi ekki verið sem skyldi, því er
spurt nú um afstöðu til þessara
grundvallarlaga og væntanlegs af-
náms þeirra. Á móti segja eflaust
ýmsir að almenn löggjöf eigi að vera
svo úr garði gjörð að engra sérlaga sé
þörf en þá spurt á móti hvort hin
almenna löggjöf einstakra mála-
flokka sé fullnægjandi þegar kemur
að þeim þáttum sem varða fatlaða
mestu.
í öðru lagi er það meginatriði máls
að menn fái séð fjárhagsdæmið skýrt
og greinilega fyrir sér, að fullljóst sé
hvaða fjármunir eiga að fylgja yfir-
færslunni, bæði hvað stofnkostnað og
rekstur varðar og eru málefni Frain-
kvæmdasjóðs fatlaðra þar innifalin.
Það dæmi liggur ekki fyrir nú og fyrst
þá þegar rauntölur þar liggja fyrir er
unnt að meta það í heild sinni hvort
breytingin er til bóta eða ekki
ijárhagslega, því þar kemur til afl
þeirra hluta er gjöra skal.
r
Iþriðja lagi er afar eðlilegt að spurt
sé um möguleika hinna misstóru
og misvelsettu sveitarfélaga til að
taka við þessu vandasama og fjöl-
þætta verkefni og fá það leyst á að
sjálfsögðu betri veg en ríkisvaldið
hefur gjört, því til þess hlýtur eða á
yfirfærslan að leiða.
Hvað almenna félagsþjónustu varð-
ar er um ákaflega ólíka þróun og
aðstæður að ræða hjá sveitarfé-
lögunum 124 þar sem íbúafjöldi
helmings þeirra er innan við 300. Þar
er ástandið allt frá fjölbreyttri og vel-
burðugri félagsþjónustu víða og yfir í
nær enga slíka eða jafnvel alls enga.
Uggur er því eðlilega í ýmissa hugum
þegar þessar staðreyndir eru skoð-
aðar. Aðrir benda á þau sveitarfélög
sem tekið hafa að sér þessi verkefni
til reynslu eða samkvæmt sérstökum
samningi og farnast þokkalega, þar sé
fyrirmynd sem fullt mark eigi að taka
á.
Þá benda aðrir á að þessi sveitar-
félög hafi með verkefninu fengið um
margt ívilnandi samning og svo séu
sérlögin um málefni fatlaðra enn í
gildi sem þessi sveitarfélög sem aðrir
verði eftir að fara.
Niðurstaða þessa alls er auðvitað
sú allra helst að hér þarf að fara
með fullri gát ef af verður og vel til
verka að vanda í hvívetna. Þrátt fyrir
afnám sérlaganna er ráð fyrir því
gjört að sérstök löggjöf verði sett um
réttindagæslu fatlaðra, þannig að
mönnum er ljóst að tími sérlaga er
ekki liðinn þegar grannt er að gáð.
Tíminn er nægur ef vel verður nýtt-
ur og menn þurfa ekki síður að skoða
gallana en kostina við hina marg-
umtöluðu nálægð sem hvergi nærri
alltaf þarf að vera af hinu góða.
í bréfi til félagsmálanefndar
Alþingis í apríl sl. minnir Öryrkja-
bandalag íslands rækilega á hve
sveitarfélögin séu mörg og með mis-
jafna afkoinu og aðstöðu og svo segir
orðrétt: “Hlýtur hin ráðgerða yfir-
færsla að vera afar viðkvæm og ber
þar ekki síst að taka tillit til þess að
örorkulífeyrisþegar eru innan við 3%
þjóðarheildarinnar, m.ö.o. lítill
minnihlutahópur með afar ólíkar
þarfir og möguleika sem taka þarf
tillit til af nærfærni og fagmennsku”.
Þarna er að merg málsins komið því
allt annað er óásættanlegt en að
ráðgerð yfirfærsla auki farsæld og
lífsgæði fatlaðra.
Það ber að hafa sem leiðarljós.
Helgi Seljan.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
3