Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2000, Side 48

Heilablóðfall - bráðastig
og endurhæfing
Hingað barst á borð bráðvel
gjörður bæklingur með ofan-
rituðu heiti. Það er níu
manna heilablóðfallsteymi Landspít-
alans sem komið hefur að samningu
bæklingsins.
í inngangsorðum eru m.a. þakkaðir
styrkir frá Sjóði Odds Ólafssonar svo
og frá Félagi heilablóðfallsskaðaðra.
Ekki skal þess freistað hér að gjöra
þessu þekka fróðleiksefni skil sem
skyldi, en aðeins á fátt eitt drepið.
Bæklingurinn fjallar um heilablóð-
fall, afleiðingar þess og endurhæf-
ingu. Spurt er hvað heilablóðfall sé
og því svarað svo að um sé að ræða
truflun á blóðflæði til heilans: lokun
á slagæð til heilans af völdum blóð-
tappa = heiladrep, blæðingar inni í
heilanum og svo tímabundin einkenni
= skammvinn blóðþurrð. Allt er þetta
svo skýrt glögglega mjög. M.a. er
talað um arfgengar heilablæðingar
sem fram koma í ijölskyldum á ís-
landi.
Óbreytanlegir áhættuþættir og
breytanlegir eru svo raktir svo og ein-
kenni og afleiðingar.
í hinum óbreytanlegu má nefna t.d.
aldur, kyn (karlar frekar en konur) og
erfðir og í hinum breytanlegu: hár
blóðþrýstingur, offita, reykingar,
hækkaðar blóðfitur, sykursýki o.s.frv.
Varðandi afleiðingar þá er nefnt
m.a.: dofi, kraftminnkun eða lömun í
annarri hlið líkamans, truflun á þvag-
stjórnun, tjáskiptavandamál, skert
sjón, erfiðleikar við að kyngja, skort-
ur á einbeitingu eða minnistruflanir
og fleira.
Vikið er að vandamálum á fyrstu
vikum eftir heilablóðfall. Þar
kemur m.a. fram að allt að 10% sjúkl-
inga fá nýtt áfall á fyrsta árinu eftir
heilablóðfall. Lungnabólguhætta hjá
þeim sem eiga erfitt með að kyngja,
blóðtappi getur myndast í bláæð,
þunglyndi gerir vart við sig, floga-
köst, þvagfæravandamál og stjarfi
geta fylgt svo nokkuð sé nefnt.
Þá er að endurhæfingunni komið
og þar komið að lýsingu á þeirri
teymisvinnu sem á sér stað eftir að
Heilabláðfall
bráðastíg &
endurhæfing
Forsíða bæklingsins
viðkomandi hefur fengið heilablóð-
fall, og er á sjúkrahúsi. Þar koma að
læknir, hjúkrunarfræðingur, sál-
fræðingur, félagsráðgjafi, talmeina-
fræðingur, næringarráðgjafi, sjúkra-
þjálfari og iðjuþjálfi. Markmiðið það
að sérhver einstaklingur nái bestri
mögulegri færni. Þetta er eins og sjá
má fríður flokkur fólks sem hiklaust
er til þess hæfast að hjálpa til við
þetta markmið.
Þá er vikið að batahorfum eftir
heilablóðfall og gefin almenn ráð.
Þar er forskriftin sú að setja sér raun-
hæf markmið með aðstoð endur-
hæfingarteymis. Dæmi hér um:
Gættu þess að fá næga hvíld. Láttu
hverjum degi nægja sína þjáningu.
Lifðu reglubundnu lífi og taktu til við
fyrri áhugamál. Lokakaflinn er svo
um leiðir til að draga úr hættu á
endurteknu heilablóðfalli. Áhættu-
þættir upp rifjaðir og áhersla lögð á
líkamshreyfingu og reykingabann
m.a. Síðast eru svo hagnýt síma-
númer.
Hér er greinilega vel að verki
staðið og farsæll fengur að þessum
fróðleik öllum.
H.S.
Ragnhildur
Hjaltadóttir:
“Kókett”
(Coquett)
hvítu blúndugardínurnar
drógu augun í pung
og kímdu í fellingunum
laufskrúðugt mynstrið
ljómaði af einskærri glettni
létt gola gældi við kantana
sem hvísluðust á
og sögðu að sennilega
hefðu þær “sumsé”
krækt sér í kaktusinn.
R.H.
Höfundur var að
útskrifast frá
Hringsjá.
48