Skessuhorn - 16.12.2020, Side 64

MIÐVIKUDAGUR 16. DeseMbeR 202064
Rolando Díaz býr að bifröst í borg-
arfirði ásamt konu sinni Guðrúnu
Olgu Árnadóttur, börnunum Isobel
Líf og Isaac Loga auk hundanna
Max og Ösku. Hann vinnur við
viðhald á byggingum Háskólans á
bifröst en lætur ekki þar við sitja.
Hann starfar með björgunarsveit-
inni Heiðari í borgarfirði, björgun-
arhundasveit Íslands og slökkviliði
borgarbyggðar. Hann er jafnframt
í stjórnum Heiðars og björgunar-
hundasveitarinnar. Það er því ljóst
að það er nóg að gera alla daga hjá
honum. Rolando hefur sannarlega
upplifað tímana tvenna og jafnvel
þrenna. Hann elst upp í borgara-
styrjöld í el salvador og upplifir
skelfingar afleiðingar stríðs. eftir
að hafa hrökklast undan mafíunni
fer hann til Íslands, ver 13 árum á
Ísafirði þar sem hann eignast konu
og börn. síðustu sjö árin hefur
hann dvalið með fjölskyldu sinni í
kyrrðinni í borgarfirði og lætur vel
af því.
Æskan í El Salvador
Rolando Díaz er fæddur árið 1974
í san salvador, höfuðborg el salva-
dor. Hann var fimm ára þegar borg-
arastyrjöld braust út í landinu, stríð
sem stóð yfir í tæp þrettán ár, frá
1979 til 1991. Þar tókust á her rík-
isstjórnar el salvador, sem banda-
ríkin studdu, og uppreisnarmanna í
bandalaginu Farabundo Martí Na-
tional Liberation Front (FMLN),
sem var bandalag fimm vinstrisinn-
aðra skæruliðahópa. Kúba og önn-
ur kommúnistaríki studdu upp-
reisnarmennina. Áður en borgara-
stríðið skall á hafði mikil spenna
og ofbeldi verið til staðar í landinu.
ekki eru til tölur um þá sem hurfu
á meðan á stríðinu stóð, en yfir 75
þúsund manns voru drepnir.
Fjölskylda Rolando bjó lengi á
yfirráðasvæði skæruliða. Minnist
Rolando þess að fjölskyldan þurfti
að halda hvítu flaggi á lofti þegar
fara þurfti út úr húsi eftir nauðsynj-
um. Oft var skelfilegt um að litast.
Illa brunnin lík lágu eins og hráviði
og þurfti jafnvel að klofa yfir þau til
þess að komast leiðar sinnar. Rol-
ando lýsir því þegar hann er um
fjórtán ára að hann er inni í stofu
heima hjá sér. sér hann þá út um
stofugluggann hvar skæruliði situr
á hækjum sér, í u.þ.b. þriggja metra
fjarlægð frá glugganum. Herþyrla
stjórnarhersins flýgur lágt yfir og
skæruliðinn stendur upp og hefur
skothríð á þyrluna. Þyrlan snýr við
og hefur gríðarlega vélbyssuskot-
hríð á skæruliðann. Rolando segir
þetta algerlega brennt inn í minnið
og að hann heyri hreinlega byssu-
kúlurnar borast niður í jörðina við
það að rifja þetta upp.
Sváfu undir
borðstofuborðinu
Árið 1989, þegar Rolando er fimm-
tán ára gerði stjórnarherinn mikla
árás á yfirráðasvæði skæruliða. Fjöl-
skyldan bjó þá um sig í því herbergi
sem hafði styrkasta veggi. Þar lá
fjölskyldan í þrjá daga, undir borð-
stofuborðinu og stafla af dýnum til
þess að verjast sprengjubrotum og
fallandi byssukúlum. eitt kvöldið, á
meðan þau liggja þar, heyra þau að
einhver er að reyna að brjótast inn í
eldhúsið. eins og svo oft í sambæri-
legum styrjöldum beittu skæru-
liðarnir barnahermönnum. Það
voru börn sem þeir höfðu numið á
brott frá fjölskyldum sínum. Faðir
Rolando gerir sér strax grein fyr-
ir að skæruliðarnir eru að brjótast
inn í húsið í þeim tilgangi. Rolando
skelfur af ótta og fjölskyldan öll er
skelfingu lostin og allir gráta. Fað-
ir hans gerir sitt besta til þess að
róa Rolando, segir við hann að al-
veg sama hvað gerðist muni hann
finna son sinn og koma honum
heim. spennan var óbærileg þegar
skyndilega heyrist mikill skarkali úr
eldhúsinu. Hafði heimilisköttur ná-
grannanna komist inn til þeirra og
verið að príla upp á eldhúsinnrétt-
ingunni og í leiðinni steypt pottum,
pönnum og diskum niður á gólf.
Við þennan hávaða urðu skæru-
liðarnir greinilega skelkaðir og
hurfu á braut. Það má því segja að
kötturinn hafi bjargað Rolando frá
grimmum örlögum. Þessi skelfilega
reynsla varð til þess að fjölskyldan
ákvað að yfirgefa allar sínar eigur
og flýja yfir á svæði sem var und-
ir stjórn stjórnarhersins. Þar voru
óbreyttir borgarar mun öruggari
en á svæði skæruliða. Fljótlega eftir
þetta tekur stríðið loks enda.
„Ég hugsa stundum um hvað Ís-
lendingar eru heppnir að hafa ekki
þurft að upplifa stríð. Ég held hrein-
lega að þeir átti sig ekki á hversu
heppnir þeir eru. Ég er alinn upp í
stríði og vandist því að sjá sundur-
skotin og brennd lík úti á götu. Þeg-
ar maður er í björgunarsveit kemur
fyrir að maður kemur að látnu fólki.
Vegna þessarar reynslu minnar finn
ég að það hreyfir minna við mér
heldur en sumum félögum mínum
í sveitinni. Ég er afar þakklátur fyr-
ir að börnin mín hafa ekki þurft að
upplifa stríð.“
Barátta við mafíuna
Þegar stríðinu lauk komu upp ýmis
vandamál í landinu. stjórnarherinn
og skæruliðar stóðu í samningavið-
ræðum. báðir aðilar sögðu við sína
liðsmenn; „takk fyrir að hjálpa okk-
ur og gangi ykkur vel.“ Við þetta
myndast tómarúm í landinu. Liðs-
menn beggja fylkinga var mikið til
fólk sem aldrei hafði unnið við ann-
að en stríðsrekstur og hermennsku,
fólk sem kunni ekki að nota neitt
annað en byssu. Þetta fólk dró sig
saman og mafía varð til í el salva-
dor. Þetta varð til þess að glæpir
jukust gríðarlega og til að mynda
fjölgaði bankaránum mikið.
Rolando lýsir ástandinu þannig:
„Fjölskyldan mín lenti í kjölfarið í
veseni með mafíuna. Mafían fór að
krefjast verndargjalds af þeim sem
gekk vel og áttu einhverjar eignir og
þeir sem neituðu voru einfaldlega
teknir af lífi. segja má að vesenið
byrji fyrir alvöru þegar afi minn og
amma neita að borga gjaldið. Mafí-
an byrjar á því að brjótast í tvígang
inn á heimili þeirra. Afi hringdi í
okkur og lét vita af þessu en hann
hélt að þetta væru bara einhverjir
Úr borgarastyrjöld í kyrrðina í Borgarfirði
Rætt við björgunarsveitar- og slökkviliðsmanninn Rolando Díaz
Rolando og Max í fullum skrúða Björgunarhundasveitarinnar.
Rolando með félögum sínum í Slökkviliði Borgarbyggðar.