Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1959, Page 90

1959
88 —
skráðir 21 berklasjúklingur, þegar ég
kom í héraðið 1934.
Hofsós. Tveir sjúklingar eru skráðir
í fyrsta sinn á árinu. Karlmaður, 41
árs, á Hofsósi fékk væga haemoptysis
og gekk þess vegna undir rannsókn.
Reyndist með berklasár (caverna) í
öðru lunga. Var sendur á Kristnes-
hæli og hefur ekki komið heim síðan.
Kona hans og fóstursonur voru nei-
kvæð við berklapróf, er hann fór, en
voru jákvæð, er prófið var endurtekið
síðar. Hvorugt hefur veikzt. Starfs-
stúlka á Hólum i Hjaltadal veiktist
af þrimlasótt í sambandi við berkla-
smit. Var 'send á Iíristneshæli og
dvaldist þar í 4 mánuði. Virðist al-
bata. Með síðarnefndu tilfelli hófst
allsögulegur berklafaraldur á Hólum
i Hjaltadal og þar með víðtæk berkla-
rannsókn, og skal sú saga hér rakin,
að svo miklu leyti sem hún gerðist
innan héraðsins og á mínum vegum.
Hinn 1. febrúar kom til mín áðurnefnd
starfsstúlka með einkennum um
þrimlasótt. Reyndist hún jákvæð í
fyrsta sinn við berklapróf, en síðast
hafði hún verið berklaprófuð haustið
1957 og reynzt neikvæð. Hún hafði
ekki mætt við skólaskoðun 1958, þar
sem hún hóf ekki starf sitt, fyrr en
cftir að skólaskoðun fór fram. Þegar
ég hafði rannsakað sjúkdóm hennar,
eftir því sem föng voru á, sendi ég
hana á Kristneshæli. Bráðlega eftir að
yfirlæknir Kristneshælis hafði stað-
fest greiningu mína, hóf ég leit að
smitbera í umhverfi stúlkunnar. Hinn
16. febrúar setti ég berklapróf á allt
það fólk á Hólum, sem ekki hafði
örugglega reynzt jákvætt áður, og
sömuleiðis á vandafólk stúlkunnar og
umhverfi þess. Var það Pirquet-próf.
Hinn 18. febrúar endurtók ég prófið á
öllum þeim, sem vafasamir reyndust,
og notaði nú Mantoux-próf (10 IU
pr. 0,1 ml). Á heimili stúlkunnar
reyndist enginn jákvæður nema móð-
ir hennar, sem kvaðst hafa umgengizt
berklasjúklinga i æsku, og því ekki
líkindi til, að um nýsmit væri að ræða.
Á Hólum kom það hins vegar i ljós, að
8 af þeim nemendum, sem neikvæðir
höfðu verið við Pirquet-próf um haust-
ið, voru nú orðnir jákvæðir og auk
þess ein starfsstúlka til viðbótar við
þá, sem áður greinir. Einnig voru tvö
ung börn jákvæð, og var ekki vitað,
hvenær þau höfðu smitazt, þar sem
þau höfðu ekki verið berklaprófuð
áður. Þannig virtust hafa komið i ljós
síðan haustið 1958 10—12 nýsmitanir
á staðnum. Hinn 20. febrúar heimti
ég til mín og gegnlýsti allt það fólk á
Hólum, sem jákvætt hafði reynzt nú og
áður, og sömuleiðis allt vandafólk
stúlku þeirrar, sem fyrst hafði veikzt,
en fann ekki einkenni um virka berkla
hjá neinu þeirra. Hinn 22. marz skrif-
aði ég svo berklayfirlækni, skýrði hon-
um frá málavöxtum og leitaði ásjár
hans. Var eftir það haft samráð við
hann um allar aðgerðir í málinu. Hinn
22. marz var svo sett Mantoux-próf
(1 IU pr. 0,1 ml) á það staðarfólk,
sem neikvætt hafði reynzt við fyrri
próf, og bættust nú 4 við hinn já-
kvæða hóp, 3 nemendur og matráðs-
kona staðarins. Þetta fólk var nú gegn-
lýst, en ekkert grunsamlegt fannst.
Jafnframt bárust mér nú þær fréttir,
að nemandi frá Hólum, upprunninn
úr Þingeyjarsýslum, sem farið hefði
heim í jólaleyfi, hefði veikzt af misl-
ingum og síðar af berklum (tbc. ileo-
coecalis). Var nú farið fram á það við
héraðsdýralækninn á Sauðárkróki með
bréfi 7. apríl, að framkvæmd yrði
berklarannsókn á nautgripum staðar-
ins. Framkvæmdi hann þegar þá rann-
sókn og sendi mér skýrslu um rann-
sóknina 13. april. Reyndust þá 12
nautgripir jákvæðir við berklapróf, en
6 vafasamir. Var nú hafizt handa um
frekari rannsókn á nautgripunum, og
hafa yfirdýralæknir og héraðsdýra-
læknirinn á Sauðárkróki haft þá rann-
sókn með höndum. Hinn 23. apríl kom
berklayfirlæknir ásamt Jóni Eiríks-
syni berklalækni, og framkvæmdu þeir
gegnlýsingu á starfsfólki og öllum
þeim, sem dvalizt höfðu á Hólum und-
anfarna mánuði og til náðist, en ekk-
ert grunsamlegt fannst. Jafnframt var
sett berklapróf á allt staðarfólk, sem
neikvætt hafði reynzt fram að þessu,
og virtist nú enginn hafa orðið já-
kvæður síðan 22. marz. Við skólaskoð-
un 19. nóvember sl. var sett berkla-
próf á alla nýnema, svo og allt staðar-