Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1959, Side 178

1959
— 176 —
ið 1880 birtir Jónas Jónassen héraðs-
læknir, siðar landlæknir, skýrslu um
sjúklinga á sjúkrahúsinu í Reykjavik
frá 6. okt. 1868 til 6. okt. 1879. Sjúkra-
hús þetta var hið fyrsta hér á landi1).
Hófst starfsemi þess árið 1866, þar sem
nú stendur Herkastalinn. Var það
starfrækt til ársins 1884. Skýrsla þessi
er mjög stutt og sjúkdómar lítt sund-
urgreindir þar. Þó er getið um nokkur
átumein, en oftast er þó eklci greint
frá, hvar i líkamanum þau voru. Á
þessu timabili er getið alls um 5 konur
með átumein í brjóstkirtli, þar af dó
ein í sjúkrahúsinu. (Sennilega eru
áður taldir sjúklingar Hjaltalíns árin
1866 og 1868 meðal þeirra). Enn frem-
ur er getið um 4 konur með bólgu í
brjósti og eina með sull í brjóstkirtli.
í athugasemdum í lok skýrslunnar er
þess getið um meira háttar skurðað-
gerðir, að einnig hafi verið skorin átu-
mein úr brjósti, en ekki hve oft eða
annað um það talað. Fjöldi sjúklinga
þeirra, sem liggja á sjúkrahúsinu þetta
tímabil, var frá 30 og allt að 76 sjúk-
lingar árlega.
í ísafold (15. árg. 10. tbl. síðu 37)
birtir Jónas Jónassen aftur skýrslu um
sjúklinga á sjúkrahúsinu í Reykjavík
1884—1887. Hann getur þess, að 1.
okt. 1884 hafi verið byrjað að taka
á móti sjúklingum i hinu nýbyggða
sjúkrahúsi bæjarins (við Spitalastíg).
Er það starfrækt til ársins 1902, eða
þangað til St. Jósefsspítali á Landa-
koti tekur til starfa. Til ársloka 1881
eru innlagðir 4 sjúklingar, árið 1855
44, árið 1886 38 og árið 1887 34 sjúk-
lingar. Flestir sjúklingar á einum degi
á sjúkraliúsinu eru 9 talsins. Engar
sjúkdómsgreiningar fylgja þessari
stuttu skýrslu, sem þó munu einu
heimildir, sem til eru frá þessu sjúkra-
húsi. í lok skýrslunnar segir: „Komið
hefur það fyrir, að skipt hefur það
mánuðum, svo enginn sjúklingur hefur
bætzt við“.
í Þjóðskjalasafni er til að minnsta
1) Eru þá ekki taldir holdsveikraspítalarn-
ir gömlu, sem voru 4 talsins. Bjarni land-
læknir Pálsson mun einnig hafa rekið sjúkra-
skýli við Nesstofu um nokkurra ára skeið,
(sbr. handrit Vilmundar landlæknis Jóns-
sonar: Forsaga íslenzkra sjúkrahúsa).
kosti nokkur hluti af sjúkradagbókum
(journölum) Jónassens um þá sjúkl-
inga, sem á áðurnefndum sjúkrahús-
um hafa legið. Verður nú getið þess
úr sjúkradagbókum þessum, sem við
kemur æxlum i brjóstum.
Árið 1870, 14. júlí, er lögð inn á
sjúkrahúsið Sólveig Jónsdóttir frá
Nýjabæ, Vogum, gift kona, 31 árs. 1
sjúkraskrá stendur: „Moder til 3 Börn,
hvor af hun har givet det sidste Die
i V2 ár. For omtrent 3 Dage siden,
mærkede hun en lille Svulst í det höjre
Bryst, som var uden Smerte, men som
viste sig at være sammenvokset med
Huden og man troede derfor rigtigst at
exstirpere den straks. Dette blev gjort
i dag og Sáret er forbundet med oleum
carbolicum cum oleo lini coct. og
acid. carbolic. Da Konen nu for övrigt
befinder sig vel og er fuldkommen
rask, udskrives hun igen fra Hospitalet
for at fölge hjem med sin Mand.“
Kona þessi dó 13. sept. 1894, þá 54
ára, en dánarorsakar ekki getið i
ministerialbók.
Árið 1871, 27. ágúst—15. sept., ligg-
ur á sjúkrahúsinu Margrét Eyjólfsdótt-
ir, 39 ára. Diagnosis: „Tumor mammae
(cancer)“. í sjúkraskrá stendur aðeins:
„Þessi kona hefur haft cancer mam-
mae, og er hann næstum . . .“ (annað
stendur ekki skráð, en konan deyr 15.
sept. í sjúkrahúsinu).
Nú kemur að þeim sjúklingi, sem
beztar upplýsingar hafa fengizt um úr
fórum Jónassens landlæknis, en það
var Guðrún Árnadóttir, 50 ára, gift
kona frá Víkingavatni í Þingeyjar-
sýslu. Hún er innlögð 27. júlí—24. sept.
1880. Diagnosis: Tumor cancrosus
mammae et axillae. í sjúkraskrá stend-
ur svo: „Hún hefur i 2 ár orðið vör við
þessa meinsemd, sem byrjaði í vinstra
brjósti sem afar litið ber, sem siðan
hefur vaxið og það einkum í vetur-
í axilla er lika bólginn eitill. Hún het-
ur haft stingi og verki í bólgunni, sem
er hörð og mjög mobil í brjóstinu og
ekki gróin við húðina, engin sérleg
eymsli eru, þótt á þessu sé tekið.
Exstirpatio, bæði af tumor mammae
& axillae. Assist. af dr. Amtiel fra
Dupleix (væntanl. franskt herskip, þa
hér statt). ... Davíð og Þórður (en