Studia Islandica - 01.06.1940, Page 9

7
lcrufðar hver út af fyrir sig. Ein af þeim sögum, sem
eg tel unnt að komast að sæmilega öruggri niður-
stöðu um í þeim atriðum, sem hér skipta mestu máli,
er einmitt Hrafnkatla. Því vil eg ekki draga lengur
að birta þessar athuganir.
Fyrst tek eg þá til meðferðar sannindi sögunnar, að
því leyti sem unnt er að ræða þau með rökum. Þann
kafla hef eg gert mér far um að hafa nokkuð ræki-
legan, því að hann er undirstaða alls, sem á eftir fer.
Aðaláherzlan er lögð á samanburð Hrafnkötlu við
aðrar fornar heimildir, en nokkuð er líka vikið að
þeim sönnunargögnum, sem seinni tíma menn hafa
beitt til þess að staðfesta trúnað sinn á efni sögunnar.
Drepið er á einstöku atriði, sem eru miður trúleg út
af fyrir sig. Það er rétt að benda hér undir eins á tvö
sjónarmið, sem lesendur eru beðnir að hafa í huga
við lestur II. kaflans:
1) Þegar eg tek til samanburðar við Hrafnkötlu
aðrar heimildir, svo sem Landnámu, Egils sögu, Eyr-
byggju o. fl., þá hef eg það eitt í huga, hvort þeim
muni um þau atriði, sem til greina koma, vera betur
eða verr trúandi en henni. Þó að eg yfirleitt taki þær
fram yfir hana, þar sem höfundar þeirra bersýnilega
höfðu betri skilyrði til þess að vera sannfróðir, á eg
eingöngu við hlutfallslegt heimildagildi. Með því full-
yrði eg ekkert um, að þessar heimildir fari heldur
með örugg söguleg sannindi.
2) Þeim mönnum, sem annt er um traustið á ís-
lenzkar arfsagnir, vil eg benda á, að þetta traust
eflist ekki við að taka sögu eins og Hrafnkötlu fram
yfir Landnámu, svo sem gert hefur verið. I því kemur
fram furðuleg skammsýni. Það er líkast því sem forn-
fræðingunum hafi oft verið svo ríkt í huga að trúa
hverri einstakri sögu, sem þeir voru að fást við í það
og það skiptið, að þeir hafi ekki íhugað víðtækari af-
leiðingar þess. Það eru gildar ástæður til þess að álíta,