Studia Islandica - 01.06.1940, Side 24

22
hefur haft gaman af örnefnum og örnefnaskýring-
um og kemur þeim mjög víða að. Nú ,er það að vísu
satt, að sögur geta oft varðveitt örnefni og örnefni
stutt að því, að sögur geymist. En hinu má ekki
gleyma, að örnefni geta komið af stað skýringasög-
um, þjóðsögum eða skáldsögum, — og örnefni verið
sett af handahófi eða misskilningi eftir sögum. Dæmi
tilbúinna örnefnasagna eru alkunn. í túninu í Höll D
í Þverárhlíð er sýnt leiði Hallar landnámskonu, —
Hítardalur kemur af stað sögunni um Hít tröllkonu,
Ármannsfell Ármanns sögu, Hvalfjörður og Hvalvatn
sögunni um Rauðhöfða, smbr. söguna af Esju í Kjaln.
s. o. s. frv. Efalaust er meira af slíkum tilbúnum skýr-
ingasögum örnefna í fornsögunum og jafnvel Land-
námu en vér getum nú fest hendur á. — Sem dæmi
örnefna, sem eru sett á rangan stað eftir sögum, má
nefna Lögberg (Spöngina) á Þingvöllum, Dritsker við
Haugsnes,1 2) Gunnarshaug við Hlíðarenda. Jafnvel
eftir þjóðsögum hafa myndazt mörg örnefni, eins og
t. d. Bárðarlaug á Snæfellsnesi.
Ef fyrsti kapítuli Hrafnkötlu er borinn saman við
Landnámu, ber þar að vísu allmikið á milli, en þó er
svo margt sameiginlegt, að söguritarinn hefði vel get-
að haft Landnámu fyrir sér eða hafa lesið hana. Mesti
munurinn er, að Landn. segir hér frá ferðum Hrafn-
kels Hrafnssonar, en sagan frá Hallfreði, föður
Hrafnkels. Áfangarnir eru hinir sömu. Landn. segir,
að Hrafnkell hafi verið hinn fyrsta vetur í Breiðdal.
Sagan segir, að Hallfreður hafi verið hinn fyrsta vet-
ur í Breiðdal og sett þar bú saman. ,,Um vetrinn and-
aðisk útlend ambátt, er Arnþrúðr hét, ok því heitir
þat síðan á Arnþrúðarstpðum". Það bæjarnafn
er óþekkt úr öðrum heimildum, yngri og eldri. Nafn-
1) Bæjarnafnið er dregið af landslagi, sbr. halli, hallur.
2) Sjá ritgerð Ólafs Lárussonar, Skírnir 1935, 205. bls.