Studia Islandica - 01.06.1940, Side 37

35
hægðarauka), — eða hefur það myndazt með alþýð-
unni sjálfri, sagnaþulum, sem skemmt hafa með
munnlegum frásögum? Fyrsta sporið í áttina til þess
að svara þessum spurningum er að athuga, hvað vit-
að verður um heimildir sögunnar.
III. HEIMILDIR.
Skýrasta merki um beina notkun ritaðrar heimild-
ar í Hrafnkötlu er ættartala Haralds hárfagra í upp-
hafi 1. kap., sem er samhljóða ættartölunni framan
við íslendingabók. Handritin gefa enga átyllu til þess
að telja þetta síðari viðbót, eins og Finnur Jónsson
vildi vera láta. Þessi ættartala þarf ekki að vera tek-
in úr íslendingabók sjálfri, heldur gæti hún verið sótt
í annað rit, sem stuðzt hefði við hana, og skiptir það
ekki miklu.
Þess er áður getið, að höfundur sögunnar muni hafa
þekkt Droplaugarsona sögu, og er það nærri því sjálf-
sagt, þar sem sú saga hlýtur að vera eldri en Hrafn-
katla og rituð á sömu slóðum. En það, sem hann hef-
ur sótt í hana, er óverulegt (Hallsteinssynir), og hann
hefur ekkert gert til þess að tengja þessar tvær sög-
ur saman, nefnir ekki einu sinni þá sonasonu Hrafn-
kels, sem koma við Droplaugarsona sögu. Mest ríður
á að gera sér grein fyrir afstöðu Hrafnkötlu til Land-
námu. Það hefur jafnan verið talið einsætt, að þar
væri ekkert samband, eins og vonlegt er, þar sem svo
mikið ber á milli. Enda liggur það í augum uppi, að
ef höfundur sögunnar hefði kynnt sér Landnámu
rækilega og verið mest um það hugað að fara sem
réttast með fornan fróðleik, hlaut hann að sjá, að
saga hans kom bæði beinlínis og óbeinlínis í bága við
Landnámu. En þetta horfir öðruvísi við, ef höfundur-
3*