Studia Islandica - 01.06.1940, Síða 40

38
það eru píslir þær, sem Hrafnkell og menn hans eru
látnir sæta á váðásinum. Tel eg víst, að þar sé um er-
lent efnisatriði að ræða, þó að vafasamt sé, hvort það
er farandsögn eða sótt til bókar. Til samanburðar má
minna á frásögn Saxa, að Jarmericus refsar Vindum
í annað skipti með því að hengja fjóra tigu þeirra og
láta úlf hanga á móti hverjum, hitt skiptið með því
að láta draga reipi gegnum hásinar nokk-
urra höfðingja þeirra og naut slíta þá sundur.1) Má
vel vera, að finna mætti fyrirmynd þá,sem bæðiHrafn-
katla og Saxi hafa farið hér eftir.
Þær ritaðar heimildir, sem beinlínis hafa verið not-
aðar, ná skammt til þess að skýra, hvaðan efni Hrafn-
kötlu er runnið. Þá er að víkja að því, hver líkindi eru
til þess, að það sé sótt í sögusagnir eða munnmæli.
Um það atriði skulu á þessu stigi málsins aðeins gerð-
ar fáeinar athugasemdir.
I sögunni er hvergi vísað til sagna né missagna, ,ekki
einu sinni fyrir siða sakir ritað „svá er sagt“. Höfund-
urinn segir frá eins og sá, sem vald hefur, og virðist
aldrei vera í neinum vafa um, hvernig hvað eina hafi
til borið.
Þegar menn hafa þótzt geta staðfest ,efni í fornsög-
um, sem er ekki sótt í vísur, hafa þeir að vonum tek-
ið það sem sönnun gamalla arfsagna. Dæmi þessa eru
að vísu ekki mörg og sum þeirra ekki vel rökstudd,
en það er meira mál en svo, að unnt sé að ræða það
hér. En má þá álykta á hinn veginn, að líkindin fyrir
því, að efni sögu sé sótt í munnmæli, sé því minni sem
hún er óáreiðanlegri? Það þarf vitanlega ekki að vera.
Alþýðlegur fróðleikur getur verið brenglaður á marg-
an hátt og jafnvel að mestu leyti tilbúinn (sbr. Forn-
aldarsögur). Samt kynni það að vera fullmikið van-
traust á ráðvendni hinna austfirzku sagnamanna, að
1) Gesta Danorum, Liber VIII.