Studia Islandica - 01.06.1940, Blaðsíða 80

78
legar. Og þá er betra að fara í bráðina heldur feti of
skammt en feti of langt í efasemdunum. í formálum
Fornritanna hefur til þessa verið tekið miklu meira
tillit til hinna gömlu skoðana á sögunum, — skoðana
almennings á íslandi og þeirra fræðimanna, sem
leggja megináherzlu á arfsagnirnar, — heldur en
sjónarmiðs hinna „krítisku" sagnfræðinga. Þetta ,er
ekki nema eðlilegt. Vér, sem að þessum útgáfum
stöndum, erum aldir upp í hinni eldri skoðun, mál-
fræðingar og ritskýrendur, en ekki sagnfræðingar.
Útgáfurnar eru fyrst og fremst gerðar handa íslenzk-
um almenningi og verða því að hafa hliðsjón af skoð-
unarhætti hans. Og í þessum anda er meginið af öllu
því, sem fram að þessu hefur verið ritað um sögurn-
ar. Samhenginu við allar þær rannsóknir var varhuga-
vert að slíta. Afleiðingarnar af þessari íhaldssömu
varúð hafa verið með tvennu móti: Útgefendur Forn-
ritanna hafa enn sem komið er yfirleitt gert of mikið
úr þætti munnmælanna í ,efni íslendinga sagna og
hinu sögulega gildi þeirra. Höfundum sagnanna hef-
ur ekki verið eignað meira en minnst varð komizt af
með. — f öðru lagi hefur hlutfallslega verið allt of
mikið af fornfræði í þessum útgáfum og önnur og
frjórri viðfangsefni verið látin sitja á hakanum. En
hinni gömlu fornfræði verður ekki útrýmt nema með
annari skárri. Það er eins konar samveikislækning r
similia similibus. Hér er á þessu stigi málsins um það
að ræða að fá viðurkenndan réttinn til þess að beina
athyglinni að hinum lifandi kjarna sagnanna, leysa
þær úr álagaviðjum rótgróinna hleypidóma. Það má
kalla þetta krókaleið. Eg lít á það sem millibilsástand
í sögurannsóknunum, áfanga, sem varhugavert sé að
hlaupa yfir. Krókur er stundum betri en kelda, og
kemst, þó að seint fari. Önnur takmörk eru fram
undan: að skipa fornsögunum á réttara stað í þroska-
ferli þjóðarinnar, — að gera sér sem ljósasta grein