Rit Mógilsár - 2014, Side 61

Rit Mógilsár 31/2014 61
var. En það er þá ekki spurning um að sjá
á bak horfinni líffjölbreytni, heldur er fremur
um að ræða smekk eða hvað einstakir menn
kunna að kjósa fram yfir eitthvað annað.
Hvað tekur langan tíma fyrir „vonda
líffjölbreytni“ að verða „góð“?
Síðasta vígi þess sem vill verja almenna
kennisetningu um að framandi tegundir
séu óhollar líffjölbreytni, er að greina á milli
góðrar líffjölbreytni og vondrar líffjölbreytni.
Vond líffjölbreytni er þá væntanlega sú líffjöl-
breytni sem orðið hefur fyrir sögulegum
inn rásum framandi lífvera. Þá væru fram-
andi tegundir strikaðar út af tegundalistum
í náttúru farsúttektum, sökum þess að þær
„eiga ekki heima“, t.d. í fánu eða flóru Íslands
– bara vegna þess að þær eru framandi (sbr.
tillögu Patten & Erickson 2001 sem nefnd var
að ofan). Þá getur viðurkenndum, „innlend-
um“ tegundum ekki fjölgað nema með
tegundamyndun út frá innlendum tegund-
um. Slík hringrök má hugsanlega taka af
alvöru. Með þessari nálgun – sem miðar
að því að útiloka innflytjendur úr samfélagi
góðrar líffjölbreytni – virðist greinarmunurinn
sem gerður er byggjast á tveimur sértækum
mistúlkunum á þróunarfræðinni:
Önnur mistúlkunin er sú, að þróunarferli
leiði til „fullkomnunar“ eða „bestunar“ (e.
perfecting or optimizing). Það leiði til þess
að innlendur íbúi sé fullkomnari en nokkur
nýlega aðfluttur, þar sem sá síðarnefndi
hefur ekki fengið tækifæri til að ná full-
komnun með sama hætti og sá fyrrnefndi
sem þróast hefur og lagað sig (með erfðaúr-
vali) í margar kynslóðir eða þúsundir ára að
aðstæðum á sama stað. En það er erfitt að
sjá heila brú í þessari röksemdafærslu. Ef full-
komnun er skilgreind sem „besta mögulega
aðlögun að umhverfi“ er þessari kenningu
kollvarpað með því einu að benda á að að-
lögun lífveru að aðstæðum leiðir einungis til
þess að lífveran verður „nógu góð“ til þess
að lifa af og fjölga sér. Engin fræðileg rök né
haldgóð dæmi úr raunveruleikanum leiða til
þeirrar niðurstöðu að nýbúarnir geti ekki lifað
af og fjölgað sér eins og gömlu ættirnar á
staðnum (Sax m.fl. 2007).
Hin mistúlkunin er að þróunarferli leiði til þess
að hver lífvera finni sér ávallt heppilegasta
staðinn til búsetu og fjölgunar. En líffræði-
leg þróun á sér ekki stað með meðvitaðri og
ígrundaðri hönnun og skipulagi, heldur með
ómarkvissu fikti og fjölmörgum feilskotum.
Eins og bandaríski þróunarfræðingurinn Ste-
phen Jay Gould ritaði (1998 ): „... lífverur (og
búsvæði þeirra) eru afurð sögunnar og sú
saga er krydduð með glundroða, tilviljun-
um og algjörri slembilukku...“. Saga lífveru-
tegunda, hvernig þær raða sér tímabundið
saman í samfélög sem síðan splundrast, og
staðirnir þar sem þetta stöðuga ferli endur-
blöndunar (e. remix) verður, getur ekki talist
3 „Organisms do not necessarily, or even generally, inhabit the geographic area best suited to their attributes. Since
organisms (and their areas of habitation) are products of a history laced with chaos, contingency, and genuine ran-
domness, current patterns ... will rarely express anything close to an optimum, or even a “best possible on this earth
now” - whereas the earlier notion of natural theology, with direct creation of best solutions, and no appreciable his-
tory thereafter (or ever), could have validated an idea of native as best. Consequently, although native plants must be
adequate for their environments, evolutionary theory grants us no license for viewing them as the best-adapted
inhabitants conceivable, or even as the best available among all species on the planet.“ (Gould, 1998, bls. 7)