Þjóðmál - 01.06.2016, Blaðsíða 65

MANNLÍF, TRÚ OG MENNiNG
Þorsteinn Antonsson
Nýlendulok
Bréf til dóttur um málefni araba og gyðinga
i.
Ég hef gaman að því að rekja staðanöfn
til uppruna síns. Vinur minn heitinn í
Hveragerði, Gunnar Dal, komst langt í leit
sinni að yfirsýn með því að búa sér til eigið
sjónarhorn á heimssöguna með þessum
hætti, því fylgdi mikill fróðleikur að hlusta á
hann í morgunkaffi í Eden hér í Hveragerði,
þegar hann rakti sig aftur í fortíðina svo
árþúsundum skipti með því helst að tilfæra
uppruna orða. Til dæmis var hann ekki í vafa
um að nafnið ísland ætti ekkert skylt við ís,
heldur væri um sama orðstofn að ræða og
í nöfnunum ísak, ísrael, Istanbúl, ísis sem er
gyðja, íslam sem er trúflokkur - o.s.frv. Öll
þessi nöfn tengdi hann svo rúninni „ís" sem á
ekkert skylt við klaka. Skv. þessu áliti er það
röng þýðing á nafni landsins að kalla það á
ensku lceland heldur ætti rithátturinn að vera
óbreyttur þótt væri skrifað á Ensku.
Þú býrð í Stuttgart í Þýskalandi og átt að
öllum líkindum eftir að gera það lengi enn.
Nafnið er samsett og merkir stóðrétt. Það
er rakið aftur á 10. öld og rithátturinn hefur
breyst síðan eins og að líkum lætur. Á þeim
tíma var þetta landsvæði að mestu úthagi og
á því einkum útbeit hrossa.
Það er flestra álit að íslendingar hafi
blandast fólki af öðru þjóðerni allt frá því að
landið byggðist á 10. öld og síðan. Bretar og
Frakkar stunduðu veiðar hér við land um
aldir. í áhöfum skipana hafa vafalaust verið
menn úr nýlendum beggja þessara þjóða.
Nýlendurnar voru margar á þessum tíma og
lágu víða og því ekkert líklegra en áhafnir
skipa þessara þjóða sem sigldu um veröld
víða eftir varningi væru af mörgu þjóðerni
og frumbyggjarfjarlægra landa verið meðal
áhafna skipa sem sigldu á íslandsmið fyrr á
öldum. Eins og gildir í nútímanum á íslandi
hefur slíkt aðkomufólk frá hinum fjarlægari
löndum fremur sinnt hinum lakari verkum
um borð en franskir eða breskir sjómenn
líka hafi fremur siglt suður á bóginn en á
íslandsmið hafi þeir átt þess kost. Nokkur
samgangur var svo milli áhafna og heima-
manna eins og að líkum lætur. fslendingar
kunna því að eiga forfeður frá hinum fjarlæg-
ari löndum en eins og þú veist töldust þessar
helstu nýlenduþjóðir eiga lendur þar sem
frumbyggjarnir voru af stofni Maiora (Nýja-
Sjáland), einnig Búskmenn (Suður-Afríka),
Grikkir, Palestínuarabar. Jafnvel Kína taldist
nýlenda Breta fram yfir aldamótin 1900.
Alveg síðan ég fór að vita af mér og
umheiminum hefur mér fundist austurlensk
mannlíf standa mér nær en samlandar
mínir hvort sem það er fyrir erfðir eða af
öðrum ástæðum. Sama álit hafði móðir
mín á þjóðerninu enda langt að komin
eftir skaplyndi og útliti að dæma þótt
væri upprunnin í Borgarfirði vestra eftir
kirkjubókunum. Föðurfólk hennar telst til
Stóra-Fjallsættar úr ofanverðum Borgar-
firði og þangað sótti hún helst sín einkenni
eftir því sem hún trúði sjálf. Langafi, Björn
Finnbogason Kristoferssonarfrá Stóra-Fjalli
í Borgarfirði, flutti norður í Húnavatnssýslu
ungur að árum til búsetu og tveir bræður
hans fylgdu á eftir og þar næst eina systir
þeirra. Á þeim tíma fluttu margir íslendingar
hópum saman til Vesturheims. Lárus afi var
sonur þessa Björns sem varð bóndi í Hnaus-
ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2016 63